L’imperatore Carlo V sanziona con suo Decreto Reale i capitoli delle domande discusse e deliberate dallo Stamento Militare nel Parlamento riunito in Sardegna sotto la presidenza del vicerè Don Angelo di Villanova.
(1520. – 28 aprile).
Dagli antichi Archivi del Regio Patrimonio in Sardegna, cod. cart. aut. Fol. 73 e seg.
In Dei nomine pateat universis, quod Nos Carolus divina favente clementia electus Romanorum Rex, et futurus Imperator semper Augustus; Joanna mater, et idem Carolus ejus filius Dei gratia Reges Castellae, Aragonum, Legionis, utiusque Siciliae, Hjerusalem, Navarrae, Granatae, Toleti, Valentiae, Galitiae, Majoricarum, Hispalis, Sardiniae, Cordubae, Corsicae, Murciae, Giennis, Algarbii, Algezirae, Gibraltaris, ac Insularum Indarum, et Terraefirmae maris Oceani, Archiduces Austriae, Duces Burgundiae, et Brabantiae, etc. Comites Barchinonae, Flandriae, et Tirolis, etc., Domini Viscayae, et Molinae, etc. Duces Athenarum, et Neopatriae, Comites Rossilionis, et Ceritaniae, Marchiones Oristani, et Gociani: – Cum ex commissione per Nos diebus elapsis facta spectabili, nobili, et dilecto Consiliario nostro Angelo de Villanova, Viceregi, et Locumtenenti Generali in dicto nostro Sardiniae Regno, cunctis regnicolis ejusdem Regni Parlamentum extiterit convocatum, et in his quae concurrebant servitium nostrum, bonum et tranquillum statum dicti Regni fine debito terminatum, excepta tamen concessione aliquarum gratiarum per tria Stamenta, sive Bracchia dicti Regni petitarum, ut est moris in similibus Parlamentis; et venissent pro his obtinendis ad Nos (cum id dumtaxat Nostrae Regiae Personae attineat) Syndici electi uniformiter a dictis tribus Stamentis, quorum unus erat Nobilis et dilectus noster Domicellus, et de custodia Nostrae Regiae Personae Carolus de Alagon (1), qui nomine, et pro parte Magnatum, Comitum, Baronum, Nobilium, Militum, et personarum militarium totius Stamenti Militaris, obtulit Majestatibus nostris capitula quaedam suplicationum, sive petitionum, ac gratiarum per eundem Nobis suplicatarum, quae nobis lecta et perlecta fuere, et habito super contentis in eisdem maturo consilio, et copiosa relatione per Vicecancellarium nostrum, et alios Consiliarios Nobis facta de omnibus, quae circa ea oportebat nostrum Regium animum informare: Attendentes innatam fidelitatem ab experto cunctis temporibus cognitam circa servitium nostrae Regiae Coronae in universis regnicolis dicti Regni, praesertim in dictis Magnatibus, Comitibus, Baronibus, Militibus, et aliis personis militaribus ejusdem Regni, quae Nos magnopere inducit et movet, ut diligenti cura, non solum circa eorum quietem, coercendo manus Magistratuum, ne abutentes forte jurisdictione nostra, aut eadem rigorose et supreme utentes, in eos indecenter, aut minus recte se habeant, intendentes; sed etiam eosdem novis gratiis et favoribus prosequentes, benigne dictis suplicationibus placeat, ut in praesentiarum libenter placuit, condescendere, juxta decretationes in fine uniuscujusque capituli per eos factas, scribique, et apponi jussas per magnificum, et dilectum Consiliarium, et Secretarium nostrum Joannem Gonçalez de Villasemplis dicti processus Scribam, ac ejus manu referendarum: Quorum capitulorum, et decretationum, sive responsionum series sic se habet (2)…
Ut autem capitula praeinserta, et omnia et singula in eis, et in unoquoque eorum contenta, juxta responsiones, et decretationes in fine uniuscujusque eorum adjectas, et appositas, ut praefertur, perpetua validitate, et robore omni futuro tempore permaneant, et subsistant, tenore praesentis Privilegii, et publici instrumenti ad aeternam rei memoriam valituri, de nostra certa scientia, expresse, deliberate, et consulto, Regiaque nostra auctoritate laudantes, approbantes, et iterum de novo concedentes, per Nos et Successores nostros eisdem Magnatibus, Comitibus, Baronibus, Nobilibus, Haereditatis, et aliis omnibus, et singulis personis militaribus praedicti Stamenti et Brachii Militaris dicti Sardiniae Regni, et ipsa capitula juxta eorum decretationes in vim privilegii, seu privilegiorum, et contractus cunctis futuris temporibus valituri, seu valendorum, damus, donamus, et concedimus, et ex pacto speciali solempni stipulatione vallato, inter Nos, et dictos Magnates, et cunctas militares dicti Regni personas inito et convento, promittimus sub fide et verbo Nostris Regiis, ac juramus ad Dominum Deum, et ejus sancta quatuor Evangelia ante nos posita, et nostris propriis manibus corporaliter tacta, praeinserta universa capitula, et eorum unumquodque, tamquam acta facta in Parlamento, juxta illorum decretationes, et praesens nostrum Privilegium, atque contractum, perpetuo tenere et observare, ac teneri et observari facere, nec contrafieri permittere quavis causa. Spectabili propterea, Nobilibus, Magnificis, dilectis Consiliariis, et fidelibus nostris, Locumtenenti Generali nostro in praedicto Sardiniae Regno, Gubernatoribus seu Reformatoribus in Capitibus Calaris, Gallurae, et Logudorii, Procuratori nostro Regio, et nostro Fisci Patrono, vel officium ipsum Regentibus, caeterisque universis et singulis Officialibus nostris, et subditis quocumque nomine nominatis, officiis ac jurisdictione fungentibus, praesentibus et futuris, mandamus dicta Regia nostra auctoritate, sub irae et indignationis nostrae incursu, poenaque florenorum auri Aragonum decem millium nostris inferendorum aerariis, quatenus praeinserta omnia et singula capitula, et eorum unumquodque, tamquam facta in dicto Parlamento, juxta uniuscujusque responsiones, et decretationes, praesentemque contractum, teneant firmiter et observent, et faciant ab omnibus, quibus attineat, observari inviolabiliter: injungentes, et expresse mandantes Locumtenenti Generali, et Gubernatoribus, aliisque etiam Officialibus, quibus spectet, in Regno praedicto Sardiniae, ut omni mora et consultatione cessantibus, nullaque alia executoria a Nobis super his expectata, seu requisita, quamprimum fuerint requisiti, juramentum et homagium praestare teneantur in manibus, et posse nostri Regii Procuratoris, seu officium ipsum Regentis, quod praedictum contractum, et publicum instrumentum, omniaque praeinserta capitula, et eorum unumquodque juxta eorum responsiones et decretationes perpetuo tenebunt et observabunt, et non contra facient vel venient ratione aliqua, pro quanto gratiam nostram caram habent, iramque et indignationem nostram, poenamque praeappositam cupiunt evitare. Actum est hoc in civitate nostra de Corunia, die vigesimo octavo mensis Aprilis, anno a nativitate Domini millesimo quingentesimo vigesimo, Regnorumque nostrorum, videlicet electionis Sacri Imperii anno secundo, Reginae Castellae, Legionis, et Granatae etc. anno decimoseptimo, Navarrae sexto, Aragonum, utriusque Siciliae, Hjerusalem, et aliorum quinto, Regis vero omnium quinto.
Sig†num Caroli divina favente clementia electi Romanorum Regis, et futuri Imperatoris semper Augusti, Joannae matris, et ejusdem Caroli Dei gratia Regum Castellae, Aragonum, Legionis, utriusque Siciliae, Hierusalem, Navarrae, Granatae, Toleti, Valentiae, Galitiae, Majoricarum, Hispalis, Sardiniae, Cordubae, Corsicae etc. etc. Marchionum Oristanii et Gociani: Qui praedicta laudamus, concedimus, firmamus, huicque publico instrumento sigillum nostrum comune, quo, antequam ad Regnum Romanorum, Sacrumque Imperium electi essemus utebamur, cum nondum alia fabbricata fuerint, impendenti jussimus apponendum.
Yo El Rey.
Testes sunt, qui praemissis praesentes fuerunt, Magnifici Bartholomeus Ruiz de Castañyeda, Antonius de Villegas, Petrus de Cuasola, ac Alvarus de Alcofer praefatarum Majestatum Consiliarii.
Signum Joannis Gonzales de Villasemplis praefatarum Caesareae, et Catholicarum Majestatum Secretarii, et Consiliarii, earumque auctoritate etc., qui praemissis omnibus, et singulis una cum praenominatis testibus interfui, eaque de dicti Domini Regis mandato scribi feci, et clausi etc.
Vid. Cancellarium Vid. Augusti Vicecancellari.
Vid. Conservator Generalis.
Vid. Ludovicus Sanchez
Generales Thesaurarius
Sardiniae Itinerum IIIJ fol. VI.
Caesarea Catholica Regiaque Majestas mandavit mihi Joanni Gonçales de Villasemplis, in cujus posse concessit, firmavit, et juravit. Vis. Per Cancellarium Vicecancellarium Generalem Thesaurarium et per Conservator Generalem.
Reg.ra
(1) Carlo di Alagon, che qui comparisce al servizio della Guardia reale dell’imperatore Carlo V, e sindaco o deputato dello Stamento militare di Sardegna, era nipote di Leonardo Alagon marchese di Oristano e conte di Goceano, spogliato dei suoi Stati nel 1477, figlio cioè del di lui fratello Salvatore Alagon.
(2) Qui seguivano originalmente inserti li ventitrè capitoli di domanda votati dallo Stamento militare. La materia di tali domande e di tutte le altre fatte, concedute e patteggiate nei precedenti e nei posteriori Parlamenti sardi, somministrano a chi volesse ben meditarli e giudicarne il valore, avuto riguardo ai tempi, un soggetto assi grave ed ampio per la storia civile e politica della Sardegna sotto le dominazioni aragonese e spagnuola.