Lettere Pontificie, con le quali si stabilisce la unione dell’antica sede vescovile di Solci alla sede arcivescovile di Cagliari.
(1513. – 9 gennaio).
Dagli Archivi della Chiesa arcivescovile di Cagliari.
Sancti Tituli Sancti Petri ad vincula etc.
Sanctae Romanae Ecclesiae Vice Cancellarius, Presbyter Cardinalis.
Hodie Sanctissimus in Christo Pater, et Dominus Noster Dominus Leo Divina Providentia Papa X in suo Consistorio secreto, ut moris est, ad relationem Reverendissimi in Christo Patris, et Domini, Domini F. Tituli Sanctorum Johannis, et Pauli Presbyteri Cardinalis; cum dudum Felicis recordationis Julius Papa II proinde attendens, quod fructus etc. Mensae Episcopalis Iglesiensis, alias Sulcitanae, Regni Sardiniae adeo tenues, et exiles existebant, quod Reverendus in Christo Pater Dominus Johannes Episcopus Iglesiensis, alias Sulcitanensis, ex illis statum suum juxta Pontificalis exigenciam Dignitatis decenter tenere, et onera ratione Ecclesiae Iglesiensis, alias Sulcitanensis, sibi incumbentia, supportare non poterat; quodque si praedicta Iglesiensis Cathedralis, et Metropolitana Calaritana, cui nonnullae aliae dicti Regni Cathedrales Ecclesiae canonice erant unitae, annexae, et incorporatae, ac cujus praefata Ecclesia Iglesiensis sufraganea dignoscebatur, Ecclesiae invicem, quamdiu praefatus Dominus Johannes Episcopus eidem Ecclesiae Iglesiensi praeesset, unirentur, annecterentur, et incorporarentur, praefatus Dominus Johannes, qui Iglesiensis Episcopus, et Calaritanus Ecclesiarum hujusmodi Archiepiscopus foret, ex utriusque Iglesiensis, et Calaritanae Ecclesiarum hujusmodi praedictarum fructibus etc. se juxta Episcopalis, et Archiepiscopalis Dignitatum exigentiam decentius sustentare, et sibi incumbencia pro tempore onera praeferre, et illarum jura tenere, et defendere commodius posset, easdem Iglesiensem, et Calaritanam Ecclesias invicem, quamdiu dictus Dominus Johannes Episcopus eidem Ecclesiae Iglesiensi praeesset dumtaxat; de tunc Reverendorum Dominorum Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalium consilio Apostolica auctorithate univisset, annexuisset, et incorporavisset. Ita quidem ut cedente, vel decedente Reverendo in Christo Patre Domino Petro Archiepiscopo Calaritano, sive eadem Ecclesia Calaritana alias quomodolibet vacante etiam apud Sedem Apostolicam, Ipse Dominus Johannes Episcopus, etiam Archiepiscopus Calaritanus ex tunc prout ex ea die existeret; et propterea Episcopus Iglesiensis esse non desineret, sed Episcopus Iglesiensis, et Archiepiscopus Catanus existeret, liceretque eidem Domino Johanni Episcopo per se, vel alium, seu alios possessionem, seu quasi regiminis, et administrationis dictae Ecclesiae Calaritanae, et Bonorum illius propria auctoritate libere apprehendere, et easdem Calaritanam, et Iglesiensem Ecclesias, et illarum quamlibet in spiritualibus, et temporalibus regere, et gubernare. Et idem Sanctissimus Dominus Noster, postquam uniones, annexiones, et incorporationes de quibusvis Cathedralibus, et aliis Ecclesiis per cessum, vel decessum, aut alias quomodolibet dimittendis, invicem, vel aliis Ecclesiis quomodolibet per dictum Dominum Julium, aut forsan praefata Apostolica, vel quavis alia aucthoritate factas, quae suum sortitae tunc non erant effectum, inter alia revocaverat, cassaverat, et annullaverat, nulliusque decreverat esistere firmitatis, attestatus fuisset, et declarasset, unionem etc. dictarum Calaritanae, et Iglesiensis Ecclesiarum per dictum Julium Papam II factas, et super illis confectas Litteras sub dictis revocationibus, vel earum aliqua comprehensas non fuisse, nec comprehendi debere: imo ipsas, et inde secuta quaecumque, cum omnibus, et singulis in Litteris ipsius Julii Papae II desuper confectis contentis clausulis, tam a praedictis, quam quibusvis aliis, quae ab eodem Domino Nostro, et Sede Apostolica forsan in antea emanaverant, similibus, et dissimilibus unionum hujusmodi revocationibus, aut suspensionibus, vel modificationibus penitus, et omnino excepta esset, vel modificationibus penitus, et omnino excepta esset, prout potiori pro cautela ex tunc, prout ex ea Curia cautiones ipsae emanarent, etiam contra exciperet, et quotiens illa emanare contingeret, totiens exceptione hujusmodi innovarentur, ipsumque Dominum Johannem Episcopum, quoad omnia, et singula in eisdem Litteris contenta, in pristinum, et in eum, in quo ante revocationem hujusmodi emanassent, et pro tempore emanarent quomodolibet, existebat, et extitisset, statum restituisset, et apposuisset, et reintegrasset, ac ipsas Litteras, et in eis contenta in suis pristinis robore, et vigore perstitisse, et persistere, nec alias quam consistorialiter revocari, et annullari posse. Et sic per quoscumque Indices etc. judicari, et definiri debere, sublata eis aliter interpretandi, et judicandi facultate. ac irritum etc. decrevisset; prout in dictorum Sanctissimi Domiñi Nostri, et dicti Julii singulis desuper confectis Litteris plenius continetur. Et dictus Dominus Petrus Archiepiscopus regimen, et administrationem dictae Ecclesiae Calaritanae in manibus eiusdem Sanctissimi Domiñi Nostri Papae sponte, et libere cessisset, cessionem ad effectum Unionis etc. hujusmodi duxisset admittendam, et potiori pro cautela de persona Domini Johannis Episcopi de Reverendorum Dominorum Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalium consilio Apostolica aucthoritate praedicta de novo providit, ipsumque in Archiepiscopum, et Pastorem instituit, curam, et administrationem ipsius Ecclesiae Calaritanae sibi in spiritualibus, et temporalibus plenarie comitendo; nec non easdem Iglesiensem, et Calaritanam Ecclesias invicem, quamdiu dictus Dominus Johannes Episcopus viveret in eisdem Ecclesiis praeesset dumtaxat, de simili consilio univit, annexuit, et incorporavit.
Ita quidem idem Dominus Johannes Episcopus Iglesiensis, et Archiepiscopus Calaritanus, ipsarum Calaritanae, et Iglesiensis Ecclesiarum Praesul, et Pastor existens, posset; liceretque sibi per se, vel alium, seu alios possessionem, vel quasi regiminis, et administrationis dictae Ecclesiae Calaritanae, et Bonorum eius propria aucthoritate libere apprehendere, et easdem Calaritanam, et Iglesiensem Ecclesias, et earum quamlibet in spiritualibus, et temporalibus regere, et gubernare. Et praefato Domino Petro Archiepiscopo, ne ex cessione hujusmodi nimium dispendium pateretur, omnes, et singulos fructus Mensae Archiepiscopali Calaritanae, et illi ac ipsi Ecclesiae Calaritanae annexarum Ecclesiarum, Monasteriorum, et Beneficiorum Ecclesiasticorum quorumcumque sibi per eum, quoad viveret, vel alium, seu alios etiam una cum quibusvis Monasteriis, Prioratibus, Praeposituris, Praepositatibus, Canonicatubus, et Praebendis, Dignitatibus, Personatibus, Administrationibus, et Officiis, caeterisque Beneficiis Ecclesiasticis cum cura, vel sine cura saecularibus, et quorumvis Ordinum Regularibus, si qua ex quibusvis Apostolicis Dispensationibus obtinebat, et in posterum obtineret, ac Pensionibus etc. percipiendos, colligendos, et levandos, ac in suos usus, et utilitatem convertendos, nec non denominationem Archiepiscopis Calaritani, et omnimodam jurisdictionem, et praerogativas, ac jus conferendi omnia, et singula Beneficia Ecclesiastica cum Cura, et sine Cura, Saecularia, et Regularia, quae sibi ante cessionem hujusmodi competebant, et competere poterant quoquo modo. Ita quidem desuper ejus vita durante per praefatum Dominum Johannem Episcopum in Archiepiscopum electum, seu quosvis alios desuper molestari nequiret, loco Pensionis annuae reservavit, constituit, et assignavit. Et cum dicto Johanne, ut etiam postquam in vim provisionis, et praefectionis, ac unionis etc. praedictarum possessionem, vel quasi regiminis, et administrationis dictae Ecclesiae Calaritanae, et Bonorum ejusdem, seu majoris partis eorum pacifice assecutus foret, una cum eisdem Calaritana, et Iglesiensi Ecclesiis quocumque, quotiescumque, et qualiacumque cum Cura, et sine Cura saecularia, et quorumvis Ordinum Regularia, quae ex quibusvis concessionibus, et dispensationibus Apostolicis in Comendam, aut alias obtinebat, ac in quibus, et ad quae jus sibi quomodolibet competebat, ac, et conferri, seu commendari, vel ad suum commodum uniri concessa erant, et super quibus in Romana Curia, vel extra eam litigabat, si ea assequeretur, quoad viveret, retinere, et super concessionibus Litteras expediri facere, et jus quoad litigiosa Beneficia hujusmodi deducere, et prosequi, sicut ante Provisionem, et praefectionem, ac unionem etc. praedictas quoquo modo poterat; nec non quascumque Pensiones annuas super quibusvis Ecclesiasticis Proventibus, ei assignatas exigere; ac jure, et facultate regrediendi, et accedendi, et ad quaecumque, et quotiescumque, etiam ut praefertur, qualificata Beneficia competentia, uti libere, et licite valeat, dispensavit. Decrevitque Beneficia, et jus in illis, et ad illa quomodolibet competens hujusmodi propterea non vacare, et commendas non cessare, ac Pensiones extintas non esse; facultatemque regrediendi, et accedendi hujusmodi non expirasse; sed ea omnia in suis robore; et firmitate mansisse, et manere, ac irritum decrevit: ac voluit, quod Litterae super admissionem cessionis hujusmodi ad effectum dictae antiquae unionis simpliciter expediri; Ecclesiaeque, et alia annexa ipsi Ecclesiae Calaritanae, ac invocationis, situationis, denominationis, qualitatis etiam Conventualis majoritatis, et Principalitatis, Ordinis dependentis fructuum valorum singulorum Monasteriorum, et Beneficiorum per dictum Dominum Johannem Episcopum forsan obtentorum, et in quibus jus haberet, et super quibus litigat, ac super quorum fructibus Pensiones percipit, et adquae jus regrediendi, et accedendi habet, ut praefertur, ipsarum litium, et causarum status exprimi, et in toto, vel in parte pro expressis haberi posset: absolvendo eosdem Petrum Archiepiscopum, et Joannem Episcopum a Censuris ad effectum etc. In quorum fidem praesentem Cedulam fieri, Sigillique Nostri jussimus impressione communiri. Datum Romae in Cancellaria Apostolica anno Dominicae Incarnationis millesimo quingentesimo tertio decimo, die vero nono Mensis Januarii, Pontificatus praefati Domini Nostri anno primo.