Bolla del Pontefice Giulio II, con la quale è decretata la unione perpetua delle due Sedi vescovili di Ampurias e Civita.
(1506. – 5 giugno).
Dall’antico Archivio Capitolare della Cattedrale di Castel-Sardo (già Castel-Genovese).
Julius Episcopus Servus Servorum Dei ad perpetuam rei memoriam.
Romanus Pontifex, qui singulari praerogativa juris super Ecclesias quaslibet etiam Divina obtinet institutione principatum, circa statum earumdem Ecclesiarum prospere dirigendum, et ut Pastoribus illis pro tempore praesidentibus juxta Pontificalis dignitatis decentiam facultates respondeant opportunae, studiis evigilat indefessis, et propter ea ex eis nonnullas, quarum Praelatis singulis minores suppetunt facultates, invicem unit, et annectit, prout, temporum, et personarum qualitate pensata, id conspicit in Domino salubriter expediri. Sane attendentes, quod Ampurienses, quae alias certo modo ad Parrochialem Ecclesiam Castel-Genoves cum unione eiusdem Parrochialis Ecclesiae per fel. record. Alexandrum Papam Sextum praedecessorem nostrum translata extitit, et Civitatensis Ecclesia, quae in Regno Sardiniae constitunt, et inter se per quinquaginta milliaria, vel circa dumtaxat distant, et quarum Dioeceses sunt contiguae, adeo in earum redditibus tenues existunt, et in aedificis deformatae, et ornamentis ecclesiasticis ad divinum cultum necesssariis sunt destitutae, ut non Cathedrales, sed simplices Ecclesiae potius judicatae sint, illarumque singuli Praesides ex fructibus singularum mensarum earumdem juxta Episcopalis dignitatis decentiam se commode sustentare, et onera eis ratione regiminis, et administrationis dictarum Ampuriensis, et Civitatensis Ecclesiarum incumbentia perferre non possint: Cupientesque illarum Ampuriensis, et Civitatensis Ecclesiarum indigentiae subvenire, ac statum earum per ministerium unionis ad invicem salubrius reflorere, ut illae sub unius Praesulis cura, et regimine redactae felicioribus proficere valeant incrementis: Ac volentes charissimi in Christo filii nostri Ferdinandi Sardiniae, et Aragonum Regis illustris id summopere, prout Nobis per ejus litteras significavit, desiderantis votis annuere, omnibus cum fratribus nostris debita meditatione pensatis, de eorumdem fratrum consilio Ampuriensem, et Civitatensem Ecclesias cum omnibus annexis, juribus, ac pertinentiis suis invicem (venerabilium fratrum nostrorum modernorum Ampuriensis, et Civitatensis Episcoporum ad hoc expresso accedente consensu) Apostolica authoritate thenore praesentium perpetuo unimus, annectimus, et incorporamus: Ita quod altero modernorum Episcoporum cedente, vel decedente, aut altero ex eisdem Ampuriensi, et Civitatensi Ecclesiis preaesse deficiente, aut altera ex eis quovis modo etiam apud Sedem Apostolicam vacante, ex tunc ambae Ampuriensis, et Civitatensis Ecclesiae per unum Episcopum, seu Pastorem, qui Ampuriensis, seu Castel-Genoves, et Civitatensis nuncupetur, salubriter gubernetur: liceatque superstiti ex eisdem modernis Episcopis per se, vel per alium, seu alios alterius sic vacantis Civitatis, et Dioecesis in spiritualibus, et quantum ad ipsius Ecclesiae vacanti jus, proprietatemque pertineat, in temporalibus possessionem corporalem propria authoritate libere aprehendere, et perpetuo retinere, fructusque, redditus, et proventus, emolumenta, obventiones, et jura quaecunque ad mensam Episcopalem ipsius alterius Ecclesiae pertinentia percipere, et levare, ac in suos, et ipsarum sic unitarum Ecclesiarum usus, et utilitatem convertere, cujusvis licentia super hoc minime requisita. Et cum ipse superstes Episcopus in Ampuriensi, seu Castel-Genoves Civitate, et Dioecesi fuerit, Ampuriensis, seu Castel-Genoves, et Civitatensis; cum vero in Civitatensi Civitate, et Dioecesi fuerit, Civitatensis, et Ampuriensis Episcopus nominetur. Volumus autem quod per unionem, annexionem et incorporationem praedictas Ecclesiae Ampuriensis et Civitatensis praedictae in spiritualibus non laedantur, et in temporalibus detrimentum non sustineant, sed earum congrue supportentur onera consueta, ipseque superstes Episcopus in utraque dictarum Ampuriensis et Civitatensis Ecclesiarum, ac illarum Civitatibus et Dioecesibus respective per se, vel suos Vicarios in spiritualibus et temporalibus generales justitiam, et alia, quae ad dignitatem Episcopalem pertinent, ministrent: Ita quod Ecclesiae praedictae in eisdem spiritualibus, et temporalibus ex hujusmodi unione continuo felicibus proficiant incrementis, et ex eadem unione optimus succedat effectus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae unionis, annexionis, incorporationis, et voluntatis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem Omnipotentis Dei, ac Beatorum Petri et Pauli Apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romae apud Sanctum Petrum, anno Incarnationis Dominicae millesimo quingentesimo sexto, nonis Iunii, Pontificatus nostri anno tertio (1).
(1) Dopo la unione decretata con la presente Bolla, la prima a vacare fu la sede di Civita (odierna Terranuova e antica Fausania) per la morte do Pietro Stornell suo ultimo vescovo. Il vescovo di Ampurias, che fu il primo delle due sedi unite, secondo la precedente Bolla di traslazione del 1503 (Ved. la Cart. preced.), avrebbe dovuto risiedere in Castel-Genovese. Però da un monumento assai posteriore si rileva che una tale traslazione non era stata ancora eseguita, e che anzi nel 1565 il vescovo di Ampurias, il quale voleva trasferire la sede a Castello Aragonese (denominazione succeduta alla più antica di Castel-Genovese), n’ebbe formale divieto dal Pontefice Pio IV, come lo prova la lettera scritta nel 29 gennaio di detto anno 1565 al vescovo Ampuriense (Francesco Thomas, che fu poi vescovo di Lerida), la quale è del tenore seguente: – Reverendissime Domine. Denunciatum est Sanctissimo Domino Nostro, velle Amplitudinem tuam, mutata Episcopali Sede, transferre eam in quoddam Castellum, quod Aragonae appellatur. Quare omissis, quae nunc afferuntur de incommodo et parum digno Episcopali Ecclesiae istius Castelli domicilio, tantum ab Amplitudine tua peti iussit Sua Sanctitas, qua ratione et auctoritate freta ab antiquo Ecclesiae loco in istud Castrum Cathedralem Sedem traducendam existimes. Quemobrem erit officii, et prudentiae tuae, quomodo se res habeat vere prescribere, et interea quoad hanc translationem faciendam attinet, nihil novi, ut par est, inconsulta Sede Apostolica intentare. Cui salutem, et incolumitatem precor. (Ved. Mattei, Sardin. Sacr., pag. 181, Edit.praed.).