Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Secolo XV – XXVIII

Frammento di Costituzioni Sinodali dell’Arcivescovo Turritano (di Sassari) Pietro Spano.

(1442. – 9 Marzo).

Dall’Archivio Capitolare della Chiesa Cattedrale di Sassari.

Nos Petrus Spanus per issa gratia de Deu Archiepiscopu de Turres, essende in su Palatu nostru Archiepiscopale de sa presente Cittade de Sassari celebrando Cabidulu cum sos Venerabiles Frades et Figios sos Canonigos de Turres (1), desiderando de ordinare algunas pias et sanctas Constitutiones, qui esserent ad laude et gloria de su Altissimu Deu, conservatione de su istadu nostru ecclesiasticu, salvatione et utile de totu sas animas Kristianas de sa Ecclesia et Diocesi nostra de Turres. Et pro tantu una cum sos predictos hamus querfidu examinare, et reconosquer sas Constitutiones antigas, sas quales in sa prima introductione de sa dita Ecclesia et Diocesi Turritana hamus agatadu, et cussas cum consigiu, et matura deliberatione de sos antedictos Canonigos et Cabidulu nostru hamus confirmadu, aumentadu, et cresquidu dae bene in megius; sas quales Constitutiones, tantu sas vezas, comente et custas qui novamente hamus ordinadu, et confirmadu, volemus, ordinamus, et mandamus in virtute sanctae obedientiae, et suta sas penas in custas dadas et promulgadas, qui siant servadas, et mantenidas perpetualmente in sa dicta Ecclesia, et per tota sa Diocesi nostra de Turres. Datum et actum in Palatio nostro Archiepiscopali praesentis Civitatis Sassaris sub die IX mensis Martii MCCCCXXXXII.

Statuimus et ordinamus, qui su Archiepiscopu non potat privare, incarcerare, ne condenare Archiprete, et ne Canonicos de Turres, tantu in causas criminales, comente et civiles, ad minus qui sos demeritos de su delinquente siant vistos et connosquidos per issu Archiepiscopu, et Cabidulu de Turres: acconoschidos cussos siat castigadu cussu delinquente secundu sos demeritos suos, ad arbitriu dessu Archiepiscopu, et Cabidulu de Turres: et ateramente su Archiepiscopu in cussu casu pretendere non potat in cosa alcuna; et pretendendo non siat permittidu et non obbedidu.

Item statuimus, et ordinamus, qui cadascunu Archiprede et Canonigos, et Preideros siat lizitu appellaresi dae Archiepiscopu et Cabidulu a su Majore; essendo pero prima connosquidas sas caussas per issu Preladu et Cabidulu; et cando su Preladu fatat su contrariu siat tenidu a totu sos dannos qui ndat a seguire a sa parte requirente.

Item statuimus et ordinamus, qui su Archiepiscopu non potat per forza bogare foras de sa Cittade de Sassari pro compagnia sua, ne pro atera cosa, Archiprede, Canonigos, Curados, ne preideros; solu si esserent cosas necessarias a su Cabidulu, ovveru a sa mensa, qui in tale casu cum consizu, imperò cadascunu ad voluntate sua, potat andare, non sende perjudiziu a su Cabidulu, neu Mensa de Turres in cosa alguna.

Item statuimus et ord… (2).

(1) Questi Canonici erano probabilmente gli stessi che un anno dopo, cioè nel 2 giugno 1443, concedettero ed enfiteusi Ioanni Néoni, et Nicoloso Philipo Suonatoribus Sahonae, et nunc habitatoribus in civitate Saceris, cum licentia et decreto Reverendissimi in Christo Patris et Domini, Domini Petri Dei gratia Archiepiscopi Turritani, una terra appartenente alla Chiesa Cattedrale Turritana. Nell’atto di concessione, che fu stipulato in Corretorio Archiepiscopalis Palatii Civitatis prefacte (e si conserva nell’Archivio Capitolare di Sassari), essi sono così nominati: Venerabilis Vir Dominus Julianus Serra Presbiter Plebanus S. Nicolai Civitatis Saceris, Archipresbiter Gavinus Pinna, Antonius de Acenis Vicarius Ilarii Cano Rectoris S. Xisti, Gavinus de Acenis, Antonius de Mula, Saturninus Casita Rector S. Appollinaris, et Antonius Gambella Canonici dictae Sedis Turritanen…etc. etc.
(2) Manca il resto.