XV.

I capitani di guerra di Villa di Chiesa (Iglesias) in Sardegna scrivono agli anziani, al difensore, e al capitano generale della masnada, e dei cavalli del Comune di Pisa, chiedendo armi, munizioni, e vettovaglie per la difesa della terra commessa alla loro custodia, e informandoli che la flotta aragonese, che trasportava l’armata destinata per la conquista dell’isola, era giù in vista nel mare presso Oristano, e che Ugone (III) giudice di Arborea si trovava accampato in vicinanza di Pavilione (Pabillonis) con gran nerbo di fanteria, e di cavalleria.

(1323, 11 giugno).

Dal Regio Archivio di Barcellona, Armario VIII. Sardiniae. Num. CCCCXI.

Thenor litterae missae per capitaneos stabilitae Villae Ecclesiae, communis Pisanorum, et fuit capta in via cum cursore.

Multae discretionis, et sapientiae viris Dominis antiquis Pisanorum populi, et magnifico Domino Comiti Ramerlo de Donoranto (1), et sextae partis Regni Callaretani Domino, et Capitaneo generali totius mesnadae ab equo Pisanorum communis, nec non Pisanorum populi defensori debite reverendis, et honorandis. Vicus Dominii Rosselmini, et Iacobus de Septimo, capitanei guerrae in Villa Ecclesiae, pro communi Pisanorum, se ipsos cum recomendatione, et debita reverentia, et honore. Noveritis, et vestra noverit Dominatio thenore praesentium: quod die veneris X junii percepimus, quod armata regis Aragonum erat in mari prope Arestanum, cum toto exercitu, et istuelo suo, quod nos non credentes, nec praedictis fidem cum effectu adhibentes, die veneris subsequenti missimus quosdam super quemdam montem, unde dicta armata videri poterat, et verum sciri, qui retulerunt, quod eorum oculis dictam armatam viderunt, et quod per ea quae comprehenderunt, dicta armata, cum dicto exercitu, et istolio poterat applicare portui Arestani hodie per totam diem; et quod erant multa vela, quae connumerare non poterant, tamen videbatur eis, quod essent ultra centum vela, et ligna.

Item, noverit vestra Dominatio, quod Iudex Arboreae est apud Pavilionem cum magna gente peditum et equitum. Noverit autem vestra Dominatio, quod terra Villae Ecclesiae, et nos, multis adhuc fornimentis, et reparationibus indigemus, et etiam peditibus, et equitibus, ordeo, et grano, et aliis, et quod terra esta a modo de bonis, et sufficientibus reparationibus, et fortellitiis in bono esse, et bene reparata, afortiata, et munita muris, foveis estaccato, turribus, vardesquis, et aliis. Ita quod si haberemus illam gentem peditum, et equitum, vobis alias, a nobis scriptam, a toto mundo, et tam Christianis quam Sarracenis defenderemus. Et quia pro maiori parte gens peditum, et equitum, quae est in Villa Ecclesiae est de meliori de mundo, et cum maiore voluntate bene operandi, et faciendi ad honorem Pisanorum communis, tamen valde mesnada conqueritur, quod denarios non habent, et servire non possunt, pro eo quod non habent de quo vivere, et omnia arma subpignorarunt. Et ut scitis mesnada nunquam bene facit, nisi sibi solvatur secundum promissa, et pacta, et male bellari potest sine armis. Quare Dominationi vestrae humiliter, et devote supplicamus, quatenus velitis nos, et terram Villae Ecclesiae Capitaneis de Callari pro communi Pisanorum recomendare, et quod sint solliciti, et intenti, et providi ad reparationem, et conservationem Villae Ecclesiae, quemadmodum ad illam Castelli Castri; qui idem sumus, et scribere eis, quod in aliquo vobis opportuno non desistant, et eosdem nichilominus redarguatis de multis inconvenientibus factis ab eis, nobis, et mittatis nobis pecuniam pro solvendo stipendiariis ab equo, et pede, et totae mesnadae, ab equo, et pede quo nichil utilius, et gratiosus habere possumus, et sine qua factum nostrum bene esse non possent: et nichilo tantum indigemus, quantum pecunia, que pactata mesnada, et facta solutione eidem unus valeret pro multis, et eam facere deveniri ad manus camerarii Pisanorum communis in Villa Ecclesiae, vel ad manus alterius de quo bene confidere possitis, ita quod solutio fiat in villa, eo quod non esset bonum quod alibi fieret, ne gens absentaret se a Villa, ex isto, quod possibilitas incumberet, quia terra non bene maneret sine mesnada. Et mittatis ita expresse praecipiendo capitaneis guerrae in Castello, quod ita fiat, cum non obstante, quod decem Baneriis nuper missis in Sardiniam, per nos deberet fieri solutio in Villa, et Vaccheta in qua homines scripti essent veniret ad nos, et supra scriptam nobis diceret ipsam aperierunt, et nobis apertam misserunt, et eis solverunt. Et mittatis nobis iuxta posse vestrum, illam gentem militum, et peditum, de quo vobis alias scripsimus. Tamen ad consolationem vestram, et ad dandum vobis gaudium, et cessandum omnem merorem, damus vobis ad intelligendum, Deo Domino nostro, et Beata Maria protectione nostra favente, quod per ea, quae sensimus de nobis, et gente nostra, et fortitudine, et reparatione terrae, et bona voluntate gentis nostrae, dictam terram ad honorem, et bonum statum Pisanorum communis, et populi, et amicorum Pisanorum communis, et ad opprobrium, et vituperium, et destructionem in illius muluti Iudicis, et exblacati Regis Aragonum, et omnium inimicorum Pisani communis defendemus, conservabimus, et custodiemus, hoc semper intellecto in predictis, quod omne praesidium gentis licet loquendo, quod nobis mittere potestis, quam citius poteritis ad terram Villae Ecclesiae destinetis: quamvis omnem timorem, et tristitiam deposuerimus, et stemus in gaudio, et consolatione, credentes inimicos Pisani communi in insula Sardiniae degentes, ponere in conflictu, quod Deus, et ius nobiscum est, et sinistrum, dante et concedente Deo, advenire non posset. Scriptis praedictis, accepimus nunc, et exploratorem dicentem, quod omne armata hodie, vel cras applicabit portui Castelli, vel Palmae de Sultio.

Datum in Villa Ecclesiae, tertio Idus Iunii VJ inditione.

NOTE

(1) Legg. Donoratico.