Lettera del re di Aragona al Governatore generale, e agli altri ufficiali regi di Sardegna, affinché, in esecuzione degli ordini emanati dalla Real Corte nel 1347 e 1349, facessero restituire al Vicario nei feudi, che il Comune di Pisa possedeva nell’isola, i beni, mobili, e denari, ch’erano stati violentemente estorti agli abitanti di una delle ville di detti feudi da Gioffredo Gilamberti, il quale anteriormente ai pisani avea avuto il possesso della villa medesima.

(1353, 14 febbraio).

Dall’I. R. Archivio delle Riformagioni di Firenze, classe XI, Atti pubblici, Class. Distinz. e Tom. sudd. Num. XXXI.

Petrus Dei gratia rex Aragone, Valentie Maioricarum Sardinee, et Corsice comesque Barchinone Rossilionis et Ceritanee. Dilectis et fidelibus Gubernatori Sardinee ceterisque officialibus nostris, tam eiusdem ynsule quam aliorum regnorum et terrarum nostrarum presentibus et qui pro tempore fuerint vel eorum loca tenentibus ad quos presentes pervenerint salutem et dilectionem. Meminimus vobis dudum scripsisse per binas nostras licteras in hunc modum. Petrus Dei gratia rex Aragone etc. Dilectis et fidelibus regenti officium gubernationis Sardinee ceterisque officialibus nostris tam eiusdem ynsule quam aliorum regnorum et terrarum nostrarum presentibus et qui pro tempore fuerint vel eorum loca tenentibus ad quos presentes pervenerint salutem, et dilectionem. Nuper vobis scripsisse seu subscripta mandata direxisse recolimus in hiis verbis. Petrus Dei gratia rex Aragone etc. Dilectis officialibus regenti officium gubernationis Sardinee ceterisque officialibus nostris, tam eiusdem ynsule quam aliorum regnorum et terrarum nostrarum, presentibus et qui pro tempore fuerint vel eorum loca tenentibus ad quos presentes pervenerint salutem et dilectionem; In petictione nobis querelose oblata per nobilem et dilectum nostrum Iacobum de Hericiis ambaxiatorem Comunis pisarum vidimus contineri quod dudum nobilis Zuffredus Gilamberti de Crudelis Q° cuius fuerat antea quedam villa dicte ynsule que nunc est Comunis eiusdem requisivit Iohannem de Turchio tunc Vicarium seu Rectorem villarum quas ipsum Comune in eadem ynsula habet quod pro certis nequitiis sive maleficiis que in dicta villa tempore quo erat prefati Iauffredi Gilamberti commissa extiterant faceret condempnationes contra homines ipsius ville easque ab ipsis exigi et levari faceret sibique etiam consignari, requisivit insuper eumdem vicarium ut faceret eis solvi per quosdam homines cuiusdam alterius ville antedicti Comunis que antea fuerat ipsius Iauffridi Gilamberti, quasdam pecunie quantitates, quas ab eis petere et habere nitebatur, quia non plantaberant vineas prout sibi promiserant in territorio dicte ville. Et cum premissa antefactum Vicarius distulisset adimplere, prelibatus Iaufridus Giliberti non advertens ut asseritur quod dictus Vicarius de iure et ractione ad predicta minime tenebatur accedens cum  magna comictiva ad supradictas villas easdem depredavit bestiariis raubis et aliis diversis rebus et bonis maximum valorem actingentibus, que secum perperam et iniuste ac in dicti Comunis evidens preiudicium ut dicitur asportavit; Et quamvis jam dictus Vicarius ad Gubernatorem tunc Sardinee pro predictis habuisset recursum, non tamen inde plenum jus potuit obtinere; quocirca supplicactione nobis memorato ambaxiatore per nos in premissis de salubri remedio provideri, vobis dicimus et mandamus firmiter et districte, quatenus si est ita quilibet vestrum in districtu suo satisfaciatis et satisfieri faciatis dicto Comuni vel eius procuratori de bonis que fuerunt Iauffridi Gilimberti predicti, in omni eo quod repereritis eumdem in dictis villis indebite occupasse, procedendo super hiis breviter summarie et de plano, ac sine lite prout iustitia suadebit. Datum Barchinone quarto idus decembris anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo septimo. Nunc autem ante nostre magestatis presentiam constituti nobilis et dilectus consiliarius noster Iohannes de Hericiis decretorum doctor et Francischus Merolla ambaxiatores honorabilis Comunis pisarum ad nos ex subscriptis causis et aliis destinati humili supplicactione mostraverunt, quod licet vobis vel aliquibus ex vobis preinserta mandata nostra fuerint presentata fueritisque cum instantia requisiti ut ea exequeremini cum effectu vos tamen aut aliqui vestrum hoc facere contemptibiliter distulistis, pariter et differtis, de quo si ita sit non modicum admirantes, vobis et vestrum singulis sub incursu ire et indignactionis nostre precipimus et mandamus, quatenus si est ita quilibet vestrum in districtu sibi commisso, de bonis que remanserunt et remanent penes heredes dicti Iaufridi de predictis condignam satisfactionem fieri faciatis dicto Comuni vel aliis quibus facienda extiterit iuxta preinserte lictere seriem pleniorem, habendo vos taliter in premissis quod dictum Comune aut districtuales ipsius ex predicta causa de vobis juste conquerendi materiam non assumant. Datum Valentie kalendas decembris anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo nono. Sane cum nunc per nobiles et dilectos nostros Iohannem de Hericiis consiliarium nostrum predictum et Iohannem Buzaccharini militem nuntios sive ambaxiatores per dictum Comune pro hiis et aliis factis et negotiis ad nostram presentiam noviter destinatos, coram nobis propositum fuerit conquerendo, quod vos mandata nostra super inserta improvide spernendo, quamquam vos vel vestrum aliqui fueritis pluries requisiti, ut ipsa exequeremini et ad effectum justitie duceretis, id facere minime curavistis ex quibus admiractionis causam si ita est assumpsimus vehementem. Quocirca ad ipsorum nuntiorum supplicactionem humilem propterea nobis factam vobis iterato dicimus et districte precipiendo mandamus, sub pena nostre gratie et mercedis, quatenus mandata nostra preinserta exequamini et compleatis, omnibus exceptionibus et dilactionibus frivolis postpositis et semotis, prout in ipsis licteris est vobis traditum in mandatis, sic in hiis vos habendo quod amodo pro parte dicti Comunis non videamus aliquem ractione premissa contra iustitiam conquerentem, nec propterea nos opporteat vobis scribere iterato, alias scire vos volumus quod pro culpa si quam commiseritis in premissis vos graviter puniremus. Datum Valentie decima quarta die februarii anno a nactivitate Domini millesimo, trecentesimo quinquagesimo tertio; = Ex auctoritate regia.