Pietro IV re di Aragona rinnova gli ordini già dati fin dal 1349, al Governatore generale, e agli ufficiali regi in Sardegna, affinché osservino esattamente i dritti e privilegi competenti al Comune di Pisa nelle ville, e nei luoghi di Tregenda (Trexenta), e di Gippi concedutigli in feudo col mero, e misto impero, senz’obbligo di censo e di servizio, in conseguenza della pace, che, dopo lunga guerra, era stata conchiusa tra detto Comune, e i Reali suoi progenitori.
(1353, 14 febbraio).
Dall’I. R. Archivio delle Riformagioni di Firenze, classe XI, Atti pubblici, Classe XI. Distinz. III. Tom. XXIII. Num. 31.
Petrus Dei gratia rex Aragone, Valentie Maioricarum Sardinee, et Corsice comesque Barchinone Rossilionis et Ceritanee, dilecto et fidelibus Gubernatori regni Sardinee vicariis administratoribus et aliis universis et singulis officialibus nostris vel eorum loca tenentibus qui nunc sunt vel pro tempore fuerint ad quos presentes pervenerint salutem et dilectionem. Dudum vobis scripsisse meminimus per nostram licteram in hunc modum; Petrus Dei gratia Rex Aragone etc. Fidelibus Gubernatori nostri regni Sardinee Vicariis administratoribus ac aliis universis et singulis officialibus nostris eiusdem vel eorum loca tenentibus qui sunt vel fuerint pro tempore ad quos presentes pervenerint salutem, et dilectionem: In nostre regie magestatis presentia constituti dilecti nostri nobilis Iohannes de Hericiis decretorum doctor professor consiliarius noster dilectus et Francischus Merolla ambaxiatores Comunis pisarum, nobis humili supplicactione mostraverunt, quod quamquam super guerra, et discriminibus procreante antiquo hoste humani generis dudum exortis inter illustres reges Aragone felicis recordationis Avum et Patrem nostros ex una parte et dictum Comune pisarum ex altera st (super?) Sardinee regno jam dicto subsequenter divina gratia assistente pro dictis criminibus tollendis et sumovendis ut inter dictos illustres reges eorumque successores et subditos et ipsum Comune et districtuales eius iuxta dnūm (dominicum?) testamentum pax vigeret sublatis inde quibuscumque fomitibus odiorum illibata quatenus eos perpetuis temporibus servaretur fuissent et essent cetera pacta et federactiones transactiones et alie solemnes promictiones conventiones et obbligationes iuramentis et aliis solemnitatibus et cautelis vallate iusta et iuste ac facta et facte in quibus inter cetera et earum vigore progenitores nostri prefati concesserunt in feudum Comuni pisarum predicto omnes villas et terras de Curattariis Tragende (1) et Gippi ynsule Sardinee cum eorum hominibus et iuribus omnibus absque aliquo censu et servitio dando vel solvendo et cum mero et mixto imperio, et omni jurisdictione alta et baxa, quam ipsi domini progenitores nostri aut officiales sui inibi exercere non possent ullo unquam tempore aliqua ractione vel causa, immo officiales regii darent officialibus Comunis pisarum ad eorum requisitionem omnem favorem, per quem Comune ipsum et eius officiales iura dicti Comunis possent consequi et officia libere exercere, prout predicta et alia in publicis instrumentis inde factis, de quibus transunctum in nostro consilio dicti nuntii exibuerunt asseruntur lactius et diffusius enarrari, vos tamen Gubernator et alii officiales nostri, qui estis et fuerunt temporibus retrolapsis contra mentem et expressum tenorem pacis predicte non definitis exercere et exercuistis per tempora officium et iurisdictionem contra homines et personas dictarum curattariarum et villarum ipsarum et contra officiales qui in dictis curattariis et villis sunt et fuerunt pro tempore pro dicto Comuni faciendo eis quecumque precepta, pignorando, sequestrando et capiendo eos et eorum personas res et bona diversimode adgravando per viam jurisdictionis et officii, contra dictam pacem et eius conventiones ut asseritur veniendo: quare iidem nuntii sive ambaxiatores nobis supplicaverunt ut super hiis dignaremur prout ad nostrum regale culmen pertinere noscitur cum iustitia providere. Igitur nos volentes quod ea omnia que per prefatos progenitores nostros pro bono pacis et iustitie, fidei donactione vel iuramenti prestactione firmata fuerunt et concessa per nos et officiales nostros inviolabiliter observentur precisive cum pax et iustitia sint soliorum regum et principum precipua fundamenta, vobis et singulis vestrum dicimus et expresse mandamus, quatenus in dictis iurisdictione et aliis contentis in predicta supplicatione, contra dictam pacem et tenorem ipsius in dicta privilegia dictum Comune seu eius procuratores vel officiales non aggravetis vel turbetis, immo a gravaminibus inferendis contra tenorem dicte pacis omnino desistatis servando eamdem pacem iuxta ipsius continentiam pleniorem, quod si secus fieret quod non credimus id nobis plurimum displiceret. Datum Valentie kalendis decembris anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo nono. Nunc autem ante nostre magestatis regie presentiam constituti nobiles et dilecti Iohannes de Hericiis decretorum doctor et consiliarius noster et Iohannes Buzaccharini miles nuntii ad nostram presentiam pro hiis et aliis noviter destinati, exposuerunt humiliter demonstrando, quod licet vobis predicta lictera fuerit presentata, et etiam cum instantia fueritis requisiti quod contenta in ea observaretis dictumque Comune et eius procuratores vel officiales contra tenores pacis predicte minime gravaretis, id tamen facere, aut dictum mandatum servare contemptibiliter noluistis, de quo si est ita non modicum admirantes, vobis et vestrum singulis dicimus et districte precipiendo mandamus, sub incursu ire et indignactionis nostre, quatenus contenta in lictera preinserta iuxta sui originalis seriem pleniorem servetis, et effectualiter compleatis, et contra ea venire in aliquo non temptetis, vel per aliquos permictatis modo aliquo attemptari, habendo vos taliter super hiis quod dictum Comune aut districtuales ipsius ex hac de causa de vobis contra iustitiam conquerendi materiam non assumant, alioquin pro culpa si quam commiseritis in premissis vos acriter puniremus. Datum Valentie decimaquarta die februarii anno a nactivitate Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo tertio; – Ex auctoritate regia.
NOTE
(1) Tragende. L’odierna Trexenta.