Giovanni Marchese di Monferrato, nella sua qualità di arbitro, definisce, e comanda, che il Re di Aragona restituisca ai nobili d’Oria le castella, i luoghi, e le terre tutte, ch’essi possedevano in Sardegna.

(1360, 21 giugno).

Dai Regii Archivi di Corte di Torino, Documenti Genovesi, Serie 1.^a, Num. XXV.

In nomine Domini amen. nos Iohannes marchio Montisferrati imperialis vicarius etc. arbiter arbitrator et amicabilis compositor et comunis amicus ellectus et assumptus per nobilem militem dominum Franciscum de Perillionibus consiliarium et camerlengum ac procuratorem et procuratorio nomine serenissimi principis et domini domini Petri Dei gratia regis Aragonum Valencie Maioricarum Sardinie et Corsice comitisque Barchinonie Rosilionis et Ceritanie ex una et pro una parte et sapientem virum dominum Leonardum de Montaldo iurisperitum sindicum et sindicario nomine magnifici viri domini Simonis Bucanigre Dei gracia ducis ianuensium imperialis vicarii et admirati generalis etc. Et comunis Ianue ex parte altera prout de compromisso in nos facto constat publico instrumento recepto et abreviato per Stibiotum Stibium notarium et canzellarium nostrum anno Domini MCCCLVIIII. indicione XII. die nono mensis aprilis. visso dicto compromisso et ratifficationibus per nos factis super ipso compromisso et instrumentis procurationum et bailiarum dicti domini Francisci ac domini Iasperti de Tregurano iurisperiti promotoris curie dicti domini regis et Romei Lulli procuratorum dicti domini regis et instrumentis procure domini Francisci de Henrico iurisperiti Gabrielis Adurni et Dominici Fatinanti omnium procuratorum et sindicorum dicti magnifici domini ducis et comunis Ianue coram nobis productis per ipsos omnes sindicos et procuratores predictos. Et vissa quadam sententia et pronunciatione per nos lata inter partes predictas presentibus dictis dominis Francischo. Iasperto. Romeo. Francisco. Gabriele et Dominico sindicis et procuratoribus antedictis et de ipsorum pari concordia et assensu sub hoc anno et indicione. die penultimo mensis marcii proxime preteriti, in qua quidem sententia et pronunciacione continetur capitulum tenoris huiusmodi. Item quod de terris villis possessionibus iurisditionibus redditibus et locis illorum de Auria in insula Sardinie situatis videlicet quid de eis per nos arbitrum antedictum debeat declarari dominus Franciscus de Perillionibus predictus debeat nobis dimictere suam informationem in scriptis. Et cum dominus Leonardus de Montaldo venerit debemus eius informacionem sub eius iuramento recipere et sic ipsorum duorum informatione vissa et ostensa informacione ipsius domini Francisci de Perillionibus dicto domino Leonardo teneamur pronunciare et declarare secundum informationem nobis cum dicto iuramento fiendam per dictum dominum Leonardum. Cumque dictus dominus Leonardus venerit et vissa informatione nobis dimissa per dictum dominum Franciscum de Perillionibus cuius tenor talis est. Informacio quam facit domino marchioni Francischus de Perillionibus super eis que olim dicta fuerunt inter ipsum Franciscum et dominum Leonardum de Montaldo dum inciperent tractare de pace per Dei graciam facta nunc. Et hoc pro locis que barones de Auria consueverunt habere in Sardinie insula primo videlicet quod si dicti barones per se vel procuratores legiptimos venerint ad obedienciam domini regis Aragonum et essent sibi legales et veri vassali. Idem dominus rex remicteret eis de gracia omnes iniurias per eos factas contra officiales et subdictos dicti domini regis et omnia etiam et quecumque que commisserunt contra eundem et faceret processus exinde scriptos totaliter irritari. Item quod restitueret eisdem baronibus omnia et singula loca plana que ipsi seu aliquis eorum consueverunt habere in Sardinie insula antedicta queque per ipsum dominum regem seu officiales suos essent pro guerra quomodolibet occupata. Et hoc cum hominibus et feminis redditibus iurisditionibus et iuribus quibuscumque. Eius informationem sub eius iuramento nobis dederit in hac forma et per publicum instrumentum tenoris huiusmodi. Anno Domini MCCCLX. indicione XIII. die XXVI. madii in presentia testium infrascriptorum ego Leonardus de Montaldo habens nocticiam quod in instrumento pronunciacionis pacis pronunciate per illustrem dominum marchionem Montisferrati imperialem vicarium etc. inter serenissimum dominum regem Aragonum et suos ex una parte et magnificum dominum ducem et comune Ianue ex altera scripta manu Stibioti Stibii notarii infrascripti sub hoc anno et indicione die penultimo mensis marcii proxime preteriti continetur capitulum tenoris infrascripti. item quod de terris villis possessionibus iurisditionibus redditibus et locis illorum de Auria in insula Sardinie situatis videlicet quid de eis per nos arbitrum antedictum debeat declarari dominus Franciscus de Perillionibus predictus debeat nobis dimittere suam informacionem in scriptis. et cum dominus Leonardus de Montaldo venerit debemus eius informacionem sub eius iuramento recipere. et sic ipsorum duorum informacione vissa et ostensa informacione ipsius domini Francisci de Perillionibus dicto domino Leonardo teneamur pronunciare et declarare secundum informacionem nobis cum dicto iuramento fiendam per dictum dominum Leonardum memor et certifficatus quod in tractatu dicte pacis inhite per prefatum dominum marchionem tamquam medium arbitrum arbitractorem et amicabilem compositorem inter dictas partes et me Leonardum tunc sindicum et procuratorem dicti domini ducis et comunis Ianue. actum fuit et ordinatum quod de terris locis possessionibus iurisdicionibus castris et aliis quibuscumque que dicti nobiles de Auria in dicta insula Sardinie tenere solebant inter dictas partes fieri observari ac exequi deberent ea que per certos cardinales inter ambaxatores dicti domini regis et comunis Ianue tractata et ordinata fuerunt in Avinione ultima vice et habens nocticiam quod in dictis tractatibus prout per literas unius ex dictis cardinalibus vidi fuit capitulum tale, puncta autem que recepimus a dictis ambaxatoribus regiis sunt hec. nam primo restituere volunt nobilibus de Auria omnia sua bona possessiones castras villas et loca que seu quas ipse dominus rex vel aliquis subditus eius vel habens qualemcumque causam ab eo hodie in insula Sardinie possideret illas et illa videlicet que seu pars ipsi nobiles de Auria vel antecessores eorum vel aliquis ex eis possedissent seu possiderent anno MCCCCCC. vel aliquo tempore abinde citra preter Allegherium Callarum Sassarum et Villam Ecclesie silicet ipsa castra et loca tantum non autem excipitur de villis possessionibus terris et locis eorum existentibus infra territoria dictorum locorum que illi de Auria possedissent ut supra. et processus factos contra eos in effectu revocare et eos omnes nobiles restituere in integrum quantum ad bona predicta, et ad omnem graciam regiam ipsosque deinceps bene tractare ipsi domino regi remanentibus semper omnibus suis iuribus que habebat in dictis locis restituendis ut supra ante ipsorum inobedienciam et processus predictos. iuramento corporaliter prestito in manu dicti notarii infrascripti, dico protestor informo et declaro in omnibus et per omnia prout et sicut in proximo precedenti capitulo per ordinem est descriptum. et sic per ipsum dominum marchionem pronunciandum declarandum et executioni mandandum esse inter dictas partes, salvo michi dicto Leonardo omni potestate et iure iterum declarandi ac informandi de predictis in quantum michi de iure competat vigore dicte sententie precipiens de predictis fieri unum et plura publica instrumenta per te Stibiotum Stibium notarium infrascriptum actum in civitate Astensi in domo Conroni de Revello hospitis presentibus testibus domino Francisco de Summo legumdoctore vicario dicti domini marchionis Bonifacio Guttuario de Castello et Nicolino de Galvagnis de Grazano notario. Cognoscentes quod vigore dicte sententie per nos late dicta die penultima marcii et dicti capituli in ea contenti teneamur pronunciare et declarare secundum formam dicte informacionis nobis date per dictum dominum Leonardum licet sit contraria informacioni predicte nobis dimisse per dictum dominum Franciscum de Perillionibus volentes facere que tenemur Christi nomine invocato sedentes in hiis scriptis dicimus sententiamus pronunciamus arbitramentamur arbitramur et diffinimus quod prefatus dominus rex Aragonum faciat et exequatur actendat et observet in omnibus et per omnia prout et sicut in dicto instrumento informacionis nobis date et facte per dictum dominum Leonardum continetur et secundum formam dicti capituli tractati inter dictos dominos cardinales et per eos. quod capitulum incipit puncta autem que recepimus a dictis ambaxatoribus regiis sunt hec, nam primo restituere volunt nobilibus de Auria omnia sua bona possessiones castra villas et loca que seu quas etc. dicti capituli et predicta dicimus sententiamus pronunciamus arbitramentamur et actendi et observari inviolabiliter diffinimus vigore nostre potestatis et bailie nobis a dictis partibus atribute et omni iure via modo et forma quibus melius possumus et sub pena in dicto compromisso contenta. reservantes nobis omnem nostram bailiam arbitrium et potestatem nobis per dictas partes et earum quamlibet quomodolibet atributam iterum semel et pluries dicendi sententiandi pronunciandi arbitrandi arbitramentandi diffiniendi precipiendi adiudicandi etc. prout et quandocumque et quocienscumque nobis placuerit et voluerimus de et super omnibus quibus voluerimus tam pronunciatis quam non pronunciatis ad nostram liberam voluntatem. lacta acta publicata et pronunciata fuit hec pronunciacio et sententia per dictum dominum marchionem arbitrum supradictum in castro Montiscalvi anno Domini MCCCLX. indicione XIII. die XXI mensis iunii. presentibus testibus domino Iacobo Provana, domino Antonio Luppo militibus. Iohanne de Cerexeto. Oddino Guttario de Castello et Guillielmo Cicolello de Virolengo canzellario dicti domini marchionis de quibus omnibus et singulis prefatus domine marchio precepit per me Stibiotum Stibium notarium et canzellarium infrascriptum fieri unum et plura instrumenta publica ad postulacionem omnium et singulorum quorum interest et poterit interesse.

Et ego Stibiotus Stibius publicus imperiali auctoritate notarius et canzellarius prefati domini marchionis omnibus et singulis suprascriptis vocatus et rogatus interfui et sic scripsi signumque meum consuetum apposui in testimonium omnium premissorum.