Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Secolo XIII – LXXXIX

Manuello di Percivalle Doria, e Guglielmo Malocello, ambasciatori e legati della città e comune di Genova, ricevono da Chiano, marchese di Massa, e giudice di Cagliari, la conferma  e ratifica dell’alleanza da lui conchiusa col detto Comune, contenuta nell’atto precedente del 20 aprile 1256.

(1256, 25 maggio).

Dai Regii Archivi di Corte di Torino, Lib. Iur. pag. 109.

In Salvatoris nomine. Dominus Chianes marchio Masse ac Dei gratia Callari iudex. Ad postulationem dominorum Manuelis domini Percivalis Aurie et Guillelmi Malocelli in generali et speciali ambaxatorum et legatorum civitatis et communis Ianue confirmavit ratificavit appobavit et iussit perpetuo valituras dante domino et in sempiterna secula seculorum omnia et singula pacta confederationes conventionesque factas et procreatas inter dominum Philipum de la Turre potestatem civitatis Ianue nomine ipsius comunis et civitatis ipsius consiliariorum ex una parte. ac dominum Aldebrandinum de Querceto et Matheum Barberium procuratores et nuncios predicti domini Chianis marchionis nomine et vice ipsius ex alia que conventiones sunt scripte manu Guillelmi Cavagna notarii comunis Ianue quarum talis est tenor. In nomine sancte et individue Trinitatis amen. Ad honorem Dei et gloriose Virginis Marie et omnium Sanctorum suorum et communis Ianue atque domini Chianis illustris marchionis Masse et Dei gratia iudicis Calaritani et omnium fidelium suorum. Talis confederatio talia pacta talesque conventiones facte sunt et firmate perpetuo dante domino valiture inter dominum Philipum de la Ture honorabilem civem Mediolani et nunc magnificum potestatem excellentissime urbis et patrie Ianuensis. decreto auctoritate et beneplacito consilii Ianue more solito congregati per campanam cornu et voce preconis. et insuper hominum sex per quamlibet compagnam  electorum ad brevia iuxta formam capitulorum Ianue nomine et cive communis Ianue ex una parte et dominum Aldebrandibnum de Querceto quondam domini Aldebrandini atque Matheum Barberium quondam  Guillelmi nuncios et procuratores suprascripti domini Chiane illustris marchionis Masse. et Dei gratia Callaritani iudicis nomine ipsius domini marchionis et iudicis ex altera de mandatis et procurationibus quorum constat per duo publica instrumenta manu Luparelli Bonacii imperialis aule notarii unum quorum factum fuit currente anno incarnationis Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto indictione decima quarta. decimo kal. februarii. Aliud vero factum fuit eodem millesimo octavo idus februarii. Dictus namque dominus potestas Ianue nomine et vice comunis Ianue et pro ipso comuni decreto et auctoritate supradictii consilii sex perquamlibet compagnam convocatorum et congregatorum ut predictum est promisit et convenit supradictis nunciis et procuratoribus domini marchionis et iudicis predicti recipientibus nomine ipsius et pro ipso atque hominibus suis quod commune Ianue ipsum dominum marchionem tractabit et habebit ut civem Ianue et quod per emendatores qui creabuntur hoc anno fiet capitulum quod ipse dominus marchio recipiatur per potestatem anni proxime venturi in civem civitatis Ianue sicut sunt alii cives civitatis Ianue et habitatores non obstante aliquo capitulo facto vel faciendo et quod honoribus civitatis  Ianue frui possit sicut alii magni et honorabiles cives Ianue. Item quod commune et homines Ianue salvabunt et defendent bona fide dominum marchionem predictum et terram suam et homines suos per mare et per terram sine fraude contra omnem personam et locum que vel qui moverent ei guerram et specialiter contra commune Pisarum et Pisanos sicut comune Ianue faceret de suo proprio facto. Item quod per comune Ianue vel aliquem Ianuensem non minuetur aliquid de hominibus dicti marchionatus dicti marchionis et qui contra hoc facere vellet comune Ianue defendet inde dictum marchionem bona fide et sine fraude sicut faceret comune Ianue de suo proprio facto. Item quod potestates vel rectores qui mittentur per tempora pro comuni Ianue ad castrum Callari iurabunt annuatim salvare custodire et defendere dominum marchionem et honores et familiam suam et iura sua et homines suos sicut familiam personam iura et honores civitatis Ianue. Item quod comune Ianue et Ianuenses salvabunt custodient et deffendent homines dicti marchionis tam in terra quam in mari ubicumque eos invenirent tamquam Ianuenses et ipsos tractabit comune Ianue tam in Ianua quam extra sicut Ianuenses ipsos habebit liberos et immunes in Ianua et districtu quantum ad eorum propriam pecuniam pertinet sicut cives Ianue. Et non faciet comune Ianue eis devetum quo minus possint trahere de Ianua ea que erunt eis necessaria peo eorum usu. Item quod comune Ianue pacietur quod omnes persone qui expellentur extra castrum Callari et illi qui voluerint inde exire eorum voluntate sint salvi et securi in personis et rebus ad eundum vias suas sine impedimento comunis Ianue. Item quod comune Ianue pacifice permittet dictum dominum marchionem habere tenere possidere et gaudere libere ad suam voluntatem omnes terras quas dante Domino acquiret contra inimicos suos et inimicos comunis Ianue. Item quod comune Ianue faciet quod domino marchioni et hominibus suis  vendentur in Ianua domus pro eorum habitationibus inter muros civitatis Ianue precio competente de illis domibus que vendi vellent. Item quod comune Ianue pacietur quod dictus dominus marchio habeat in castro Callari domum sine albergum Iacobi Comanome et quod liceat ei intrare in castrum et exire sum familia sua convenienti sicut civis Ianue. Versavice predicti domini Aldebrandinus et Matheus nuncii et procuratores dicti domini marchionis nomine ipsius et pro eo promiserunt et convenerunt dicto domino Philipo de la Turre potestati Ianue recipienti nomine et cive comunis Ianue quod dominus Chianes illustris marchio Masse et Dei gratia iudex Callaritanus efficietur civis Ianue et iurabit citainaticum et compagnam civitatis Ianue atque honorem comunis Ianue. Et homines dicti marchionis iurabunt honorem comunis Ianue ad requisitionem comunis Ianue. Item quod dictus dominus marchio tradet comuni Ianue et nunciis comunis Ianue pro ipso comuni ad proprium et in perpetuum  habendum et tenendum castrum et forcias castri Callari quod appellatur castrum et cum confinibus et pertinenciis ipsius castri. Ita quod comune Ianue inde faciat suam voluntatem sicut de re propria et possit inde expellere et dimittere ibi quoscumque voluerit comune Ianue et quod omnes domus que sunt intra castrum et sedimina non edificata sive casalini sint ad proprium comunis Ianue. Omnes possessiones que sunt infra confines castri illarum personarum que expellentur vel exibunt de castro permittet quod comune Ianue habeat. et quod de omnibus predictis domibus et possessionibus inde suam faciat voluntatem exceptatis a supradictis domo Iacobi Comanome que reservatur domino marchioni et exceptatis similiter domibus et possessionibus hominum qui sunt de familia dicti domini marchionis quas habent intus castrum vel extra que salve sint ipsis in voluntate dicti domini marchionis. Salvis etiam possessionibus aliarum personarum quas comune Ianue ibi dimittere voluerit si quas ibi dimiserit ad preces dicti domini marchionis. Item quod ipse dominus marchio et homines sui facient pacem et guerram omnibus personis comunitatibus et specialiter Pisanis ad voluntatem comunis Ianue et salvabunt custodient et defendent pro posse eorum bona fide et sine fraude comune Ianue et omnes et singulos Ianuenses et amicos comunis Ianue tam in terra quam in mare ubicumque eos invenerint. et specialiter dabunt opem et operam efficacem quod comune in perpetuum teneat et habeat predictum castrum ad suam voluntatem. Item iurabit dictus dominus marchio salvare et custodire potestates et rectores et alias personas que erunt per tempora in dicto castro pro comuni Ianue. Item quod dominus marchio accipiet uxorem de amicicia comunis Ianue et non aliunde. Item quod dictus marchio permittet libenter quod omnes habitantes in dicto castro possint pascare et boscare in terra dicti domini marchionis. Item quod dominus marchio dabit pro isto primo anno tantum granum ordeum carnes salsas et caseum quantum necessaria et sufficiens erit omnibus personis quas comune Ianue ponet in dicto castro seu qui ibi erunt pro comuni sine precio. Item quod dominus marchio faciet ita quod tanta vianda erit intus castrum et locum de Callaro ultra illam quam daturus est pro isto anno quanta erit sufficiens ad victum unius alterius anni quam possint emere et habere illi qui ibi erunt scilicet in dicto loco et castro precio competenti. Item quod dominus marchio concedet comuni Ianue et Ianuensibus qui voluerint portare salem Ianuam de salina sua de Calaro ut ipsum possint fodere et trahere de salina eorum expensis sine alio precio. Item quod dominus marchio non permittet quod portus fiat in terram suam mercationum trahendarum de terra sua vel portandarum ad ipsam nisi in portu Callari quod appellatur castrum. supradicta omnia et singula promiserunt et convenerunt ad invicem dictus dominus potestas Ianue nomine comunis Ianue et pro ipso auctoritate dicti consilii et dicti procuratores et nuncii domini Marchionis predicti et nomine ipsius et pro eo et iuraverunt ad Sancta Dei Evangelia. Et Symon Embronus iuravit in anima dicti domini potestatis Ianue et consiliariorum. Ita quod ipsi receperunt in eorum animam attendere complere et observare et attendi et observare facere a comuni Ianue et a dicto domino marchione et in aliquo non contravenire sub pena marcarum decem milium argenti. et observatione bonorum dictorum comunis Ianue et marchionis. Promiserunt etiam et iuraverunt ad Sancta Dei Evangelia nuncii et procuratores dicti domini marchionis nomine ipsius domini marchionis et pro eo se facturos et curaturos ita et sic quod dictus dominus marchio supradicta pacta et conventiones ratificabit et approbabit ambaxiatoribus et nunciis comunis Ianue. quando inde ab eis fuerit ipse dominus marchio requisitus sub predicta pena et observatione bonorum dicti marchionis. Actum Ianue in palacio Fornariorum testes Percivalis Aurie. Guillelmus Guercius. Ferrarius de Castro. Lanfrancus Malocellus et Matheus Pignolus. Qui namque dominus marchio et iudex predictus in publica concione iuravit ad Sancta Dei Evangelia et iurare fecit multis de familia sua et promisit omnia predicta et singula attendere complere et observare per se heredesque suos et pro omni persona pro ipso. Et quod pro omnibus ipsius hominibus et per ipsum perpetuo ac sempiterne predicta omnia et singula attendentur et nullo modo contraventum erit in aliquo et quod etiam omnia predicta iurabunt predicti homines ipsius sub pena marcharum decem milium argenti et observatione seu obligatione habitorum et habendorum ipsius marchionis. volens predictus etiam marchio ut predicta in suo robore perseverent ac dante domino in memoriam sempiterne supersistant quod per me notarium in formam publicam redigantur et cum bulla sigilli ipsius ista conventio et privilegium pendente sirico inferius roboretur. testes Oglericus Scotus. Iohannes Panzanus. Petrus de Clavica notarius Guillelmus Sescareus. Raimundus de Roca. Ugezonus Pecata. Ubaldus Mel. Gerardus de Roca. Iacobus de Montemauro. Francischus Cigolo. Iacobus de Porto. Nigerius Lombardus. Guillelmus de Cepola. Thomasinus de Pistorio. Iacobus de Marchisio. Ubaldus de Luca. Actum in Callaro in castello Castri in ecclesia Sancte Marie in publico parlamento voce preconis et campana more solito congregato. Anno Domini nativitatis M.CC.LVI. indictione XIIII. die iovis XXV. madii inter nonam et vesperas. Guillelmus Mafonus sacri palatii notarius extraxi seu exemplavi hoc privilegium de privilegio manu mea facto et bullato ex sigillo marchionis predicti nihil addito vel diminuto nisi forsan litteram vel sillabam causa abreviationis substantia in aliquo non mutata precepto tamen domini Acursi Cutice iudicis et assessoris domini Philipi de la Turre potestatis Ianue. presentibus Adavico de Monte Scriba Iacobo Metifoco notario et Patriarcha Scriba. Anno Domini nativitatis millesimo CCLVI. indictione XIIII die martis XIIII. novembris prima. in palacio Fornarium.

Ego Rollandinus de Riccardo Sacri palatii notarius hoc exemplum extraxi et exemplavi ab autentico registro comunis Ianue exemplato et scripto manu Guillielmi Mafoni notarii a privilegio eius manu scripto sicut in eo vidi et legi. nihil addito vel diminuto nisi forte littera sillaba titulo seu puncto causa abreviationis sententia non mutata de mandato tamen domini Danny de Osnaygo civitatis Ianue potestatis. presentibus testibus Iohannes Bonihominis et Loysio Calvo cancellariis comunis Ianue et Iacobo de Albario notario M.CCCI. indictione XIIII. die XX iunii.