Pietro vescovo di Bisarcio in nome proprio, e nella qualità di procuratore di Gonnario vescovo di Ampurias in Sardegna, giura fedeltà al comune di Genova, e promette di aiutarlo co’ suoi aderenti e dipendenti, acciò lo stesso comune consegua la possessione della città di Sassari, e del suo territorio; e il detto comune, in ricambio di tal giuramento e promessa, riceve sotto la sua protezione quei due vescovi, onde difenderli dalle vessazioni dei Pisani, alle quali essi soli non poteano opporre valida resistenza.
(1283, 30 agosto).
Dal Lib. Iurium della rep. di Genova, pag. 132, nei Regii Archivi di Corte di Torino.
In nomine Domini amen. Nos Petrus divina miseratione Gisarchensis episcopus nomine nostro et nostrorum, et totius districtus nostri et omnium nobis adherentium, ac procuratorio nomine venerabilis patris domini Gonarii Empuriensis episcopi cuius nuncii et procuratores sumus ut de ipsa procuratione constat per instrumentum scriptum manu Bonalbergii Cavariati de terra nova Sicilie notarii millesimo ducentesimo octuagesimo secundo die decima tertia augusti sperantes posse defensari et ausiliari a vobis dominus potestate comuni et populo Ianue et per ipsum populum et comune contra Pisanos et sequaces ipsorum qui iura episcopatus nostri et ecclesiarum nostrarum Dei timore postposito invadere non verentur et nos et nostros quasi quotidie offendunt et iura episcopatus nostri et ecclesiarum nostrarum minuunt et invadunt et iniurias nobis et nostris quasi quotidie inferunt, quibus per nos resistere non valemus nisi ab amicis et fidelibus christianis ausilium et consilium habeamus gerentes firmam spem de vobis et comuni et populo Ianue tanquam de fidelibus ecclesie posse per vos et mediante potentia vestra in nostra iusticia conservari et tantis resistere iniuriis ad honorem Dei et sancte Sedis Apostolice ac sancte Romane ecclesie nos et nostros et omnes nobis adherentes. et dictum venerabilem patrem episcopum Empuriensem et suos et omnes eidem adherentes et terras nostras et ipsius committimus protectioni vestre et comunis et populi Ianuensis. Subiciendo nos et nostros et terras nostras et nobis adherentes et dictum episcopum Empuriensem et suos et terras suas et omnes adherentes eidem totaliter dicioni vestre et comunis et populi Ianue. iurantes propositis coram ipso sacro sanctis Evangeliis pro nobis et nomine nostro in anima nostra et pro iamdicto episcopo et in animam ipsius a quo ad hoc habemus speciale mandatum ut constat in dicto instrumento procuratorii. Et promittentes vobis recipientibus nomine comunis et populi Ianue quod nos et iam dictus episcopus toto posse nostro et nostrorum et nobis adherentium faciemus et curahimus ita et sic operam dabimus bona fide efficacem quod villa et terra de Sassaro cum toto districtu suo et iurisdictione perveniet ad dominium sive in dominium et in posse comunis et populi Ianue cum omnibus iuribus et pertinentibus ad ipsam villam et quod de cetero erimus perpetuo fideles et amatores comunis et populi Ianue et quod nos et iam dictus episcopus toto posse nostro et subditorum nostrorum et omnium nobis adherentium iurabimus defendemus et perpetuo manutenebimus comune et populum Ianuensem et homines Ianue et districtus et honorem vestrum et comunis et populi Ianue et utilitatem ipsius comunis et populi procurabimus bona fide ubique et specialiter in romana curia iuxta posse nostrum. Et predicta nomine nostro et pro nobis et nostris et nobis adherentibus et pro iamdicto episcopo et suis et eidem adherentibus promittimus vobis recipientibus nomine comunis et populi Ianue attendere et observare et contra non facere vel venire sub pena mille marcharum argenti solemniter stipulata per non nomine comunis et populi Ianuensis et promissa per nos nomine nostro et episcopi supradicti. ratis nichilominus manentibus supradictis in obligatione bonorum nostrorum et iam dicti episcopi. Salva tamen in omnibus auctoritate sancte Sedis Apostolice et salvis in omnibus semper iuribus sancte Romanae ecclesie. Versa vice nos Michael de Salvaticis potestas Obertus Spinula et Obertus Aurie capitanei comunis et populi Ianue voluntate et auctoritate consilii nostri credencie super hoc habiti die vigesima octava augusti pro predictis et occasione predictorum recipimus vos dominum Petrum venerabilem patrem episcopum Gisarcliensem pro vobis et vestris et nomine vestro et vestrorum et procuratorio nomine venerabilis patris domini Gonarii Empuriensis episcopi et ipsum episcopum et suos in protectionem nostram et comunis et populi Ianue. sicut habemus cives et districtuales nostres. Que quidem vobis recipientibus dictis nominibus promittimus attendere complere et observare et in protectionem nostram habere et tenere sicut habemus et tenemus cives et districtuales nostros sub predicta pena et obligatione bonorum dicti comunis. ratis nichilominus manentibus supradictis. Et predicta etiam iuravit Loysius Calvus cancellarius comunis Ianue in animas dominorum potestatis capitaneorum et consilii credencie et voluntate ipsorum quod attendentur et observabuntur per ipsos potestatem et capitaneos et comune et populum Ianue secundum quod superius dictum est.
Actum Ianue in palacio heredum quondam Alberti de Flisco in consilio credencie anno dominice nativitatis millesimo ducentesimo octuagesimo tertio indictione decima die triginta augusti inter primam et terciam.
Testes Archerius Vacha. Iacobus de Bennesia notarii. Omodeus de Gavio et Leonardus de Campo de Bonifacio.
Ego Rollandinus de Richardo sacri palacii notarius hoc instrumentum extraxi et exemplavi ex cartulario instrumentorum compositorum manu Benedicti de Fontanegio notarii. sicut in eo vidi et legi nichil addito vel diminuto. nisi forte littera vel sillaba titulo seu puncto abreviationis causa sentencia non mutata. De mandato tamen domini Dany de Osenaygo civitatis Ianue potestatis presentibus testibus Iohanne Bonihominis Loysio Calvo cancellariis comunis Ianue. et Iacobo de Albario notario. M.CCC.I. indictione XIII. die XX. iunii.