Bolla di Papa Callisto II, che conferma al monistero di Monte Cassino le chiese, monisteri e terre dal medesimo possedute in Sardegna.
(1123, 16 settembre).
Dal Gattola, Hist. Abbat. Cassin. part. I, pag. 335, col. 1, 2 e seg. Edit. praed.
Calixtus episcopus servus servorum Dei. Reverendissimo et carissimo fratri Girardo Cassinensis monasterii beati Benedicti abbati, ejusque successoribus regulariter constituendis in perpetuum. Omnipotenti Deo, cuius melior est misericordia super vitas, gratias agimus, qui gloriosus in sanctis suis, atque mirabilis, et virtutes suas ubicumque vult ineffabili bonitate ostendit. Ipse quippe dignationis suae potentia beatissimum Benedictum patrem omnium constituit monachorum, ipse eum monasticae legislatorem, et operatorem esse disposuit. Ipse illius meritis Cassinense monasterium, in quo et sanctissime vixit, et gloriosissime obiit, omnibus per occidentem monasteriis clementi benignitate praefuit. Cujus profecto divinae bonitatis cooperatores existere, Apostolicae Sedis auctoritas, et vestra circa Romanam Ecclesiam semper, ac nostro potissimum tempore, fervens devotio nos hortantur. Divinae igitur constitutionis propositum prosequentes, locum ipsum praecipua dilectione complectimur, et omnia quae ad eum pertinent quieta semper, et ab omnium mortalium iugo libera, sub solius Sanctae Romanae Ecclesiae iure, ac defensione perpetuo permanere decernimus. In quibus haec propriis duximus nominibus annotanda (1)…In Sardiniae insula ecclesiae S. Mariae in Thergo, et S. Heliae in Montesancto, et S. Helisaei cum omnibus earum pertinentiis, S. Mariae de Sabucco, S. Mariae de Soralbo, S. Mariae de Tanecle, S. Petri de Traingle, S. Nycolai, et S. Mariae in Solio cum pertinentiis earum, S. Nicolai de Talasa, S. Michaelis Ferrucusi, S. Georgii in Ticillo, S. Petri de Simbrano, S. Petri in Nurchi, S. Nycolai de Nugulbi, et S. Johannis, et S. Heliae de Sitin etc. etc. (2). Datum Berulis per manum Hugonis S. Romanae Ecclesiae Subdiaconi XVI kalendas octobris indictione prima Incarnationis dominicae anno M. C. XXIII. Pontificatus autem domini Calixti secundi Papae anno IIII.
NOTE
(1) Si tralasciano perché non riflettenti le cose di Sardegna, i monisteri e le chiese del continente d’Italia registrate in questa Bolla.
(2) Si vedono figurare altre chiese, che non sono menzionate nei diplomi precedenti: ma i titoli di concessione o di donazione doveano esistere, posto ch’erano stati sottoposti alla sanzione Pontificia. Da questa Bolla si rileva, che le chiese possedute dai Cassinesi in Sardegna nel 1123 erano diecisette. Tutte erano dotate di ampi terreni, e alcune delle medesime aveano monisteri annessi, provveduti largamente di beni immobili, di armenti, e di masserizie, come si ricava dai precedenti diplomi.