Diploma di Filippo II re di Castiglia, di Aragona, ecc. col quale sono approvati i Capitoli votati nel Parlamento celebrato in Sardegna sotto la presidenza del vicerè Don Gastone di Moncada, marchese di Aytona.
(1598. – 6 giugno).
Dall’Archivio del Patrimonio reale antico di Sardegna, Cod. Cart. rubric. fol. 242 (ant.), e fol. 1 (moder.).
Nos Philippus Dei gratia Rex Castellae, Aragonum, Legionis, utriusque Siciliae, Hierusalem, Portugaliae, Hungariae, Dalmatiae, Croatiae, Navarrae, Granatae, Toleti, Valentiae, Galitiae, Majoricarum, Hispalis, Sardiniae, Cordubae, Corsicae, Murtiae, Giennis, Algarbij, Algezirae, Gibraltaris, Insularum Canariae, nec non Indiarum Orientalium, et Occidentalium, ac Terrae firmae Maris Oceani, Archidux Austriae, Dux Burgundiae, Brabantiae, Mediolani, Athenarum, et Neopatriae, Comes Abspurgii, Flandriae, et Tirolis, Barchinonae, Rossilionis, et Ceritaniae, Marchio Oristanii, et Comes Goceani. – Cum annis praeteritis pro bono statu, et recta justitiae administratione statuerimus generale Parlamentum in nostro Sardiniae Regno celebrare, munus hoc Illustrissimo Don Gastoni de Moncada, Marchioni de Aytona, consanguineo, tunc nostro Locumtenenti et Capitaneo Generali fuit a Nobis demandatum: qui in vim Nostrae potestatis sibi concessae, vocatis prout moris est Regni praedicti incolis, Parlamentum ipsum indixit in nostra Civitate et Castro Calaris, ibidemque finivit, et consumavit: in quo, dum varia negotia Regni praefati ad universae illius reipubblicae incolumitatem, et tranquillitatem concurrentia tractarentur (ut ex actis in processu ipsius Parlamenti ad Nos in authentica forma transmisso vidimus apparere), inter caetera, per Stamentum ecclesiasticum videlicet, et militare Regni praedicti, fuerunt oblatae coram dicto nostro Locumtenenti Generali nonnullae supplicationes, et capitula, quae Magnificus, et dilectus noster Monserratus Rosellò Sindicus praefati Stamenti militaris ad Nos destinatus nomine dictorum Stamentorum coram Majestate Nostra, et in nostro Sacro Supremo Regio Consilio Aragonum, una cum responsionibus, sive decretationibus per eumdem Locumtenentem Generalem vice Nostra Regia factis, et adjectis, praesentavit; fueritque per eundem Nobis humiliter supplicatum, ut supplicationes, et capitula eadem acceptare, concedere, confirmare, indulgere, et discernere de nostra solita bennignitate dignaremur; Nos, perspectis innata fidelitate, ac servitiis per incolas praefati Regni Sardiniae Coronae Aragonum praestitis, et impensis, quaeque praestituros speramus, supplicationibus quidem, capitulis, ac decretationibus ipsis in dicto nostro Sacro Supremo Regio Consilio visis, recognitis, et examinatis, tandem responderi mandavimus, prout in calce uniuscujusque supplicationibus, et capituli appositum est, seu decretum. Quarum quidem petitionum, capitulorum, et decretationum series sequitur sub his verbis (1): …
Quas quidem supplicationes, capitula praeinserta, ac responsiones, et decretationes in eisdem appositas, laudantes, et approbantes illas, et illa, et omnia et singula in eis contenta, et expressa, praedicto Stamento militari praefati Regno Sardiniae, et illius particularibus praesentibus, et pro tempore existentibus, tenore hujusmodi, de nostra certa scientia, deliberato, et consulto, dicti nostri Sacri Supremi Regii Consilii deliberatione praeeunte, concedimus, consentimus, et liberaliter elargimur, Nostraeque hujusmodi concessionis, consensus, et elargitionis munimine, seu praesidio roboramus, et validamus, auctoritathemque Nostram Regiam interponimus pariter, et decretum. Serenissimo propterea Philippo Principi Asturiarum, et Gerundae, Duci Calabriae, et Montis Albi, Filio primogenito Nostro charissimo, et post felices, et longaevos dies nostros, Deo propitio, immediato haeredi, et successori, intentum aperientes nostrum, sub paternae benedictionis obtentu dicimus, et rogamus; Spectabili vero, Nobilibus, Magnificis, dilectisque Consiliariis, Locumtenenti et Capitaneo Generali in praefato Regno Sardiniae etc., Regenti Cancellariam, et Doctoribus Regiae nostrae Audientiae etc. Gubernatoribus quoque seu Reformatoribus in Capitibus Calaris, Gallurae, et Logudorii, Magistro Rationali etc.; caeterisque aliis Officialibus, et subditis nostris in dicto Regno Sardiniae constitutis, et constituendis, praecipimus et jubemus, ad incursum Nostrae indignationis, et irae, poenaeque florenorum auri Aragonum mille, nostris Regiis inferendorum Ærariis, quod praeinsertas supplicationes, et capitula, et unumquosque eorum, juxta decretationum, et responsionum in fine ipsorum appositarum seriem, et tenorem, teneant firmiter, et observent, tenerique, et inviolabiliter observari per quos decet faciant; cauti secus agere, fierique permittere ratione aliqua, sive causa, si dictus Serenissimus Princeps Nobis morem gerere, caeteri vero Officiales, et subditi nostri, praeter irae, et indignationis nostrae incursum, poenam praeappositam cupiunt evitare. In cujus rei testimonium praesentem fieri jussimus nostro Regio comuni sigillo pendenti munitam. Datum in opido Madriti die sexto mensis Junii, Anno a Nativitate Domini M. D. XC. VIII, Regnorumque nostrorum, videlicet citerioris Siciliae, et Hierusalem quadragesimo quinto, Castellae autem, Aragonum, ulterioris Siciliae, et aliorum quadragesimo tertio, Portugalliae vero decimonono.
Yo El Principe (2).
Vid. Frigola Vicecancellarii Vid. Baptista Regenti
Vid. Comes Generale Thesaurarius Vid. Clavero Regenti
Vid. Covarruvias Regenti Vid. Villanueva pro
Vid. Guardiola Regenti Conservatore Generale
Vid. Sants Fisci Advocati
In Sardiniae XII fol. 109
Dominus Rex, et ejus nomine Dominus Princeps mandavit mihi Augustino Villanueva etc. Visa per Vicecancellari, Generale Thesaurarius etc. etc.
(1) I capitoli inserti e collettivamente sottoposti alla sanzione Regia dai due Stamenti, ecclesiastico e militare, sono sessantotto. Il re Don Filippo però ne approvò soli cinquantacinque.
(2) Il Diploma è sottoscritto per il re Filippo II dal si lui primogenito, Principe delle Asturie, che regnò poi sotto il nome di Filippo III. Oltre la firma, ne fa fede l’attestazione che leggesi in fine dello stesso Diploma.