Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Secolo XIV – I

I

Il Pontefice Bonifazio VIII scrive al Podestà e Comune di Pisa, affinché prestino aiuto e favore a D. Giacopo re di Aragona nell’impresa, o spedizione armata ch’egli intendea fare in Sardegna, per conseguire di fatto l’isola, che assieme alla Corsica eragli stata conceduta in feudo dalla Chiesa Romana.

(1303, 20 aprile).

Dal Raynald. Contin. degli Annal. Eccl.del Baron., Tom. IV. ad ann. 1303. N° XXIX.

Dilectis filiis potestati, capitaneo, antianis, consilio, et comuni Pisanis (1). Tanquam discretionis fulti consilio tam in arduis, quam in aliis quibuscumque negotiis prudentiae vestrae processus consuevistis provida circumspectione dirigere, ac specialiter sanctam Romanam Ecclesiam matrem vestram tam in seipsa, quam in charis eius, quos ipsa dilectionis praerogativa prosequitur, praevenire honoribus, et favoribus confovere. Propterea non indigne confidimus, quod super iis, quae vestrae sinceritati scribuntur, mentem nostram filialibus obtutibus contemplantes efficaciter quae scripta continent impleatis, cum in vobis vigor devotionis solitae augmentum suscipiat, ut speramus, potius, quam lentescat. Sane sicut vestram credimus non latere notitiam, nos dudum ad charissimum in Christo filium nostrum Iacobum Aragoniae, Sardiniae et Corsicae regem illustrem dirigentes nostrae considerationis intuitum, sibi tum de regione dissimilitudinis redeunti, quem suae devotionis sinceritas ad ecclesiam praelibatam, a cuius unitate recesserat, quasi novum adoptionis filium nobis placidum reddidit atque charum, regnum Sardiniae et Corsicae, quod ipsius Ecclesiae iuris et proprietatis existit, cum omnibus iuribus et pertinentiis suis in feudum duximus concedendum.

Cum autem idem rex ad honorem Ecclesiae memoratae intendat, ut asserit, ad eiusdem Sardiniae et Corsicae regni possessionem, quam nondum adeptus extitit, corporaliter obtinendam potenti manu procedere, nostrumque sibi favorem et auxilium super hoc petiverit impertiri, nos huiusmodi felicem consumationem negotii ad promotionem honoris et exaltationis Ecclesiae supradictae, ac recuperationem Terrae Sanctae, quae prospicitur, proh dolor! depopulatione deserta non modicum cedere attendentes, venerabilem fratrem nostrum Raymundum episcopum Valentinum, de cuius industria et circumspectione confidimus, legatum in dicto regno propterea duximus deputandum, ut spiritualis auxilii circa huiusmodi negotium sollicitudo non desit; sed in ipsius prosecutione potestas sacerdotalis et regia se praesentialiter alterno munere foveant, et favore mutuo muniantur. Verum cum in dicto negotio, quod charum cordi gerimus, opera et studia vestra necessaria dignoscantur, universitatem vestram paterno rogamus et hortamur affectu, quatenus praemissis provida meditatione pensatis: et attendentes nihilominus, quod per hoc vobis plurimum in gratia et dilectione nostra dictique regis accrescet, velitis eidem regi ad id vestrum auxilium, consilium, et favorem liberaliter, ac efficaciter impertiri, a contrario penitus abstinentes. Sic itaque tam pro nostra et apostolicae sedis reverentia, quam consideratione regis eiusdem in hac parte circumspectio vestra devote, amicabiliter, et consulte provideat, quod praefatum regem ad vestra constituatis processu temporis beneplacita debitorem, et nos, qui vobis ex animo scribimus, devotionis vestrae promptitudinem exinde commendare cum gratiarum actionibus merito valeamus. Dat. Laterani, XII. kal. maii, anno IX. (2)

NOTE

(1) La concessione, e la investitura della Sardegna fatta nel 1297 da Papa Bonifacio VIII a favore di Don Iacopo II. re di Aragona non avea ancora ottenuto il suo reale effetto, perciocché l’isola era in gran parte posseduta dai pisani e dai genovesi, oltre i giudicati che dipendevano dai regoli, o giudici nazionali. Quindi il Pontefice, volendo facilitare al suddetto re Don Iacopo la possessione del feudo concedutogli, creò suo Legato Raimondo vescovo di Valenza, affinché inducesse i vescovi, i dinasti, e i popoli sardi ad acconciarsi al nuovo dominio, ed ai desiderii della Chiesa Romana, scrisse direttamente ai sardi medesimi, e scrisse inoltre ai pisani e ai genovesi, onde non si opponessero alla impresa del re Aragonese, come si ricava dal registro delle epistole di Papa Bonifacio VIII che conservasi in Vaticano.

(2) Lettera somigliante alla presente fu diretta per lo stess’oggetto dal Pontefice al Comune di Genova. Ma siccome i pisani, e i genovesi non erano disposti a secondare il desiderio, e le preghiere del Papa, anzi si disponevano a difendere con le armi le loro ragioni e dritti, e quanto possedevano in Sardegna, perciò il re di Aragona differì la spedizione contro l’isola a tempo più opportuno. Ved. çurita, Annal. de Aragon., Lib. V. cap. LXII.