Altro lodo di Giovanni Marchese di Monferrato sopra le controversie dei Genovesi col Re di Aragona, nel quale il detto Marchese si riserva di arbitrare, e sentenziare riguardo ai luoghi, ville, terre, possessioni, giurisdizioni, e redditi, che i D’Oria aveano in Sardegna, dopo che gli sarebbero presentate le informazioni scritte, e giurate a tal riguardo da Francesco de Perilionibus, e da Leonardo di Montaldo procuratori dei contendenti.

(1360, 30 marzo).

Dai Regii Archivi di Corte di Torino, Documenti Genovesi, Serie 1.^a, Num. XXIII.

In nomine Domini Amen. Nos Iohannes Marchio Montisferrati Imperialis vicarius et arbiter arbitrator arbitramentator et comunis amicus electus et assumptus per nobilem militem dominum Franciscum de Perilionibus consiliarium et camerlengum ac procuratorem et procuratorio nomine Serenissimi Principis et domini Petri Dei gratia Regis Aragonum Valencie Maioricarum Sardinie et Corsice comitisque Barchilonie Rossilionis et Ceritanie ex una et pro una parte, et sapientem virum dominum Leonardum de Montaldo jurisperitum sindicum et sindicario nomine magniffici fratris et compatris nostri carissimi domini Simonis Bucanigre Dei gratia ducis Ianuensium imperialis vicarii, et populi defensoris, et etiam amirati generalis et comunis Ianue ex parte altera, prout de compromisso in nos facto constat publico instrumento recepto et abreviato per Stibiotum Stibium notarium et canzellarium nostrum anno Domini MCCCLVIIII. indictione XII. die nono mensis aprilis, visso dicto compromisso et ratifficationibus factis super ipso compromisso, et instrumentis procurationum et bayliarum dictorum domini Francisci de Perilionibus,et domini Leonardi, de quibus in ipso compromisso fit mentio, vissoque alio instrumento procure concesse per dictum dominum Regem dicto domino Francisco de Perilionibus, domino Iasperto de Tregurano jurisperito promotori curie ipsius domini regis et Romeo Lulli civi Barchilonie, de quo instrumento procure et baylie eis vel duobus ex ipsis attribute et concesse constat publico instrumento scripto manu Petri de Carrega scriptoris dicti domini Regis, et roborato sigillo pendenti, et juramento eiusdem domini Regis, ac signis ipsius domini Regis et dicti Petri sub anno Domini millesimo CCCLVIIII. die decima quarta novembris ac visso instrumento sindicatus et baylie domini Francisci de Henrico jurisperiti et Gabriellis Adurni ambaxatorum sindicorum et procuratorum dicti domini ducis et Comunis Ianue sub hoc anno Domini millesimo tercentesimo sexagessimo indictione decima secunda secundum cursum Ianue die vigesimo septimo februarii inter terciam et nonam et visso instrumento sindicatus et baylie Dominici Fatinanti civis Ianuensis sindici dicti domini ducis et comunis Ianue ut constat alio publico instrumento abreviato et in publicam formam reddacto per Conradum Mazurrum notarium et canzellarium dicti domini ducis et comunis Ianue sub hoc anno die XXIII mensis presentis marcii indictione XII.^a secundum cursum Ianue – Vissaque sententia et pronuntiatione pacis per nos facta et lata ac promulgata inter partes predictas de qua constat instrumento recepto et abreviato per Stibiotum Stibium notarium et canzellarium nostrum sub hoc anno et indictione die XXVII mensis presentis marcii. – Atentis bayliis nobis datis per quamlibet ipsarum partium quas semper nobis reservavimus, et nunc etiam reservamus, cupientesque quecumque dubia et causas tollere propter quas vel que scandalum aliquod inter dictas partes vel aliquem seu aliquos subditos vel subditum ipsarum parcium posset verisimiliter provenire et declarationes inter ipsas partes facere et aponere propter quas ipsa pax et omnia in sententia et pronunciatione nostra contenta per quamlibet ipsarum partium et omnes et singulos subditos earumdem inviolabiliter ac cordialiter observentur. Sedentes in hiis scriptis Christi et beate Marie Virginis nominibus invocatis dicimus sententiamus pronunciamus diffinimus arbitramur et arbitramentamur, fieri atendi et inviolabiliter observari precipimus per ipsas partes, et earum quamlibet ac omnes et singulos subditos earumdem, prout ad quemlibet in futurum dignoscetur referendo singula singulis pertinere prout inferius continetur. – In primis quod omnia dapna data inter dictas partes vel aliquas ipsarum parcium ante inchoationem nuper  preterite guerre sive tempore pacis sive tregue, et sive de eis esset aliqua assignatio facta sive non, sint et esse intelligantur remissa cassa et nulla, et omnes assignationes pro eis facte, irrite et annullate, et per acceptilationes solepniter interjectas satisfacte esse intelligantur. Ita videlicet quod dictus dominus rex suis dapna passis satisfactionem fieri faciat per viam impositionis quatuor denariorum pro libra super mercatoribus apponende et colligende in terratorio suo ab illis qui januam, vel alia loca comunis Ianue vel subdita ipsi comuni iverint, et ipse dominus dux et comune Ianue suis dapnificatis satisfaciant versa vice per modum eumdem. Item quod ab hinc in antea quicumque patronus vel dominus magister vel prepositus navis galee ligni vel cujuscumque navigii seu vasis maritimi in quo navigent ultra decem persone recedendo ab aliquo portu seu districtibus, ripariis vel plagiis terrarum dicto domino Regi seu eius comunitatibus. Et similiter dicto domino duci et comuni Ianue, riparie et districtui eiusdem ubique subiectarum, ante quam recedat teneatur ad sancta Dei evangelia jurare et sub obligatione bonorum suorum promittere de non offendendo molestando inquietando vel dapnificando in personis bonis aut rebus in mari nec in terra aliquam partem, vel subiectum aut districtualem partis alicuius in generali universali seu etiam particulari quoquomodo, quod si contra dictum juramentum et dictam promissionem factum fuerit, dictus dominus rex pro recedentibus a portubus terris et districtibus suis, et dictus dominus dux et comune Ianue pro recedentibus a portubus terris et districtibus eorumdem satisfaciant taliter dapnificatis et satisfacere teneantur de bonis dictorum dapnificantium usque ad quantitatem in qua dapnificatos fuisse probetur et nichilominus dictos ledentes persequantur et puniant prout juris erit, et eis vissum fuerit expedire. Quod si dicti padroni vel domini magistri seu prepositi ipsarum navium, galearum, lignorum vel aliorum vassorum maritimorum seu navigii cuiuscumque non prestita predicta cautione recesserint et navigando hinc inde aliqua dapna intulerint seu subditos et districtuales ipsorum dominorum regis, ducis, et comunis Ianue, seu alicuius ipsorum offenderint molestaverint inquietaverint vel dapnificaverint in personis bonis aut rebus in mari vel in terra dictus dominus rex et dictus dominus dux et comune Ianue prout ad quemlibet et eorum districtum pertinuerit omnimodam satisfactionem dapna passis de bonis dapnificantium facere teneantur, et ipsis emendam et satisfactionem huiusmodi ut predicitur facientibus non incidant in penam compromissi quamvis etiam cauptionem non receperint supradictam. Si vero subiecti tam dicti domini regis, quam dicti domini ducis et comunis Janue extra jurisdictionem eorum armaverint, seu aliunde recedentes aliqua dapna intulerint subiectis vel districtualibus partium iamdictarum in personis bonis aut rebus in mari vel in terra quoquomodo dictus dominus rex et dominus dux et comune Ianue eos persequi viriliter teneantur et contra ipsos ut supra dictum est procedant videlicet quod dicti dominus rex dominus dux et comune Janue ut ad quemlibet ipsorum pertinuerit satisfaciant et satisfacere habeant dapna passis de bonis ipsorum dapnificantium que reperiri potuerint super jurisdictione et districtu eius, cui subiecti fuerint ipsi delinquentes, et nichilominus ipsos dapnificantes persequantur, et puniant ut juris ratio suadebit. Item quod armantes in terra et districtu tam dicti domini regis quam dicti domini ducis et comunis Ianue naves galeas lembos et vassa quecumque maritima navigabilia ab ipsis terris et districtu recedentia teneantur assecurare ydonee cum fidejubsoribus unusquisque silicet in posse ordinarii loci seu locorum ubi armaverint, videlicet subditi dicti domini regis de non inferendo malum dictis januensibus seu alicui eorum et e converso Ianuenses predicti de non inferendo malum subditis dicti domini regis seu alicui eorumdem. Item quod si armata dicti domini regis vel dicti domini ducis et comunis Ianue qualiscumque fuerit dapnum inferret alteri parti seu subditis eidem, tunc ipse dominus rex pro sua armata et suo nomine facta ad faciendum restitutionem dapna passis et emendam de dapnis eis illatis in solidum teneatur. Et e converso dominus dux et comune Ianue ad faciendam restitutionem dapna passis et emendam de dapnis eis illatis in solidum teneatur. Item quia Columbus Lomellinus dicit se dapnificatum fuisse per aliquos Catalanos in Barbaria de mense julii proxime preterito de certis mercibus valoribus de morbotinis septuaginta milibus, ideo nos arbiter et arbitramentator predictus terminum assignamus eidem columbo unius anni ad probandum in Ianua coram domino Anthonio de Stephanis juris utriusque perito vicario et consiliario nostro de dapno predicto, qui annus incipere intelligatur die qua ipse Columbus vel alia persona pro eo legiptime constituta requisiverit coram dicto domino Antonio eius probationes admitti, quarum probationum receptionem eidem domino Anthonio ex nunc ducimus comittendam. Item quia Iohannes Ermongandi de Perpiniano et Petrus Fighera de Barchinonia et multi ex subditis et districtualibus dicti domini regis asserunt dapnificatos fuisse per subditos dicti domini ducis et comunis Ianue a die et tempore citra quod post factum compromissum predictum in nos ordinavimus quascumque offensiones inter ipsas partes et quamlibet earumdem cessare debere, et e converso multi ex subditis et districtualibus dicti domini ducis et comunis Ianue asserunt dapnificatos fuisse per subditos dicti domini regis, et emende condigne ipsis dapnificatis fieri possint ex nunc comitimus domino Bernardo de Palaciolo licentiato in jure civili quod in civitate Barchinonie recipiat et admittat omnes et singulas probationes per testes vel alio debito modo fiendas ab omnibus et singulis catalanis vel subditis domini regis predicti quas facere voluerint ad docendum de ipsis dapnis illatis eisdem usque ad presentem diem et sic etiam versavice comitimus dicto domino Anthonio de Stephanis utriusque juris perito vicario et consiliario nostro, quod in civitate Ianue recipiat et admittat omnes et singulas probationes per testes vel alio debito modo fiendas ab omnibus et singulis januensibus et omnibus vel subditis vel districtualibus dicti domini ducis et comunis Ianue quas facere voluerint ad docendum de ipsis dapnis illatis eisdem usque ad presentem diem quos dominos Bernardum et Anthonium et quemlibet eorum ad ipsas probationes recipiendas, et deinde nobis mittendas sub eorum sigillis vel per publica instrumenta nostros speciales comissarios elegimus et eligimus, et eis et eorum cuilibet vices ad hoc oportunas duximus comittendas, que probationes fiant infra unum annum incipiendum die qua volentes probationes admitti. Sane tamen intellecto quod de dapnis datis per quatuor galeas que fuerunt anno proxime preterito in auxilium Regis Castille non obstantibus predictis servetur in omnibus et per omnia secundum formam tractatus facti super cessatione offensionum seu facti ante pacem pronunciatam. Item quod usque ad diem secundum mensis februarii proxime venturi anni MCCCLXI incluxive januenses non utantur in regnis et terris dicti domini regis immunitatibus consuetis, et Catalani, et subditi dicti domini regis in Ianua et districtu et locis comunis Ianue immunitate non utantur, quo tempore elapso exinde locum habeat hinc inde immunitas consueta. Item quod siqua ex aliquo contractu vel quasi vel ex aliquibus privilegiis non occasione dapni procedentia debeantur a dictis partibus hinc inde vel ab aliqua vel aliquibus singularibus personis ex dictis partibus ab alia parte, vel singularibus personis eiusdem, illa jura firma remaneant et illesa quemadmodum erant ante inchoatam nuper preteritam guerram, et nullo modo immutata per presentem pacem et quod utatur eis privilegiis prout utebatur vel uti poterat tempore quo guerra incepit seu ante. Item quod omnes possessiones que essent domini regis vel subditorum suorum in Ianua et districtu vel versavice que essent domini ducis vel comunis Ianue vel suorum districtualium etiam burgensium dicti domini regis in maioricis vel Aragonia vel Catalonia libere restituantur eisdem ut ipsis gaudeant et possideant libere, sicut faciebant ante guerre inchoationem, et specialiter infrascriptis videlicet Benedicto (benedicto) de Levanto olim burgensi maioricarum Iohanni de Bonsegnoris et aliis in simili casu existentibus. Item quia Simon cibo olim carceratus in carceribus Catalanorum asserit solvisse de mense junio proxime preterito florenos ducentum quinquaginta pro recato suo indebite et contra ordinationem per nos factam super relaxatione carceratorum, et super ipsorum carceratorum obligationibus et incarceramentis annullandis etc. Arbitramentamur et ordinamus etc. quod ipse Symon suas probationes faciat coram domino Anthonio de Stephanis supradicto et si solvit post ordinationem capituli super hoc ordinati, quod dicti floreni ei restituantur. Et idem in omnibus et per omnia fiat pro Andriano peregrino qui dicit simili de causa se recipere debere florenos quadringentos, quos occasione recati fuit ut dicit coactus solvere contra dictam nostram ordinationem pro recato suo, ita quod eo casu dicti floreni sibi restituantur si restituti non sunt. Item quod de terris villis possessionibus jurisdictionibus, redditibus et locis illorum de Auria in insula Sardinie situatis videlicet quid de eis per nos arbitrum antedictum debeat declarari, dominus Franciscus de Perilionibus predictus debeat nobis dimittere suas informationes in scriptis, et cum dominus Leonardus de Montaldo venerit debemus eius informationes sub eius juramento recipere, et sic ipsorum duorum informatione vissa et ostensa informatione ipsius domini Francisci de Perilionibus dicto domino Leonardo teneamus pronunciare et declarare secundum informationem nobis cum dicto juramento fiendam per dictum dominum Leonardum et predicta omnia et singula dicimus sententiamus arbitramur arbitramentamur fieri atendi et observari precipimus sub pena in dicto compromisso contenta, et omni jure modo et forma quibus melius possimus reservantes nobis omnem nostram bayliam arbitrium et potestatem nobis per dictas partes et earum quamlibet quomodolibet attributam iterum semel et pluries dicendi sententiandi pronunciandi arbitrandi arbitramentandi diffiniendi precipiendi adiudicandi etc. prout, et quandocumque et quociescumque nobis placuerit et voluerimus de et super omnibus quibus voluerimus tan pronunciatis quam non pronunciatis ad nostram liberam voluntatem presentibus dictis domino Francisco de Pellonibus, domino Iasperto de Tregurano, Romeo Lulli procuratoribus dicti domini Regis, ac domino Francisco de Henrico jurisperito, Gabrielle Adurno, et Dominico Fatinanti sindicis et procuratoribus dicti domini ducis et comunis Ianue. Et eisdem procuratoribus et sindicis domini Regis ac domini ducis et comunis Ianue predicta omnia et singula suprascripta dicta et pronunciata emologantibus et aprobantibus. Lata, et acta fuerunt hec omnia ac publicata et pronunciata per dictum dominum Marchionem arbitrum supradictum in civitate Astensi in palacio habitationis dicti domini marchionis – Anno Domini millesimo tricentesimo sexagesimo indictione terciadecima die penultimo mensis marcii presentibus illustrissima domina, domina Elisabeth infantissa Maioricarum marchionissa Montisferrati et consorte dicti domini marchionis et presentibus testibus illustri viro domino Ottone duce brunsvicensi, domino Iohanne de Cochonato comite et milite, domino Raymondo de Solerio milite et legum doctore domino Francisco de Summo legum doctore vicariis, et Iohanne de Cerexeto omnibus consiliariis dicti domini marchionis. Et de predictis dictus dominus marchio et dicti procuratores et sindici dicti domini Regis, et dicti domini ducis et comunis Ianue preceperunt per me Stibiotum Stibium notarium infrascriptum fieri plura publica instrumenta.

Et ego Stibiotus Stibius publicus Imperiali auctoritate notarius et canzellarius dicti domini Marchionis omnibus et singulis suprascriptis vocatus et rogatus interfui et sic scripsi et me subscripsi, signumque meum consuetum appossui in testimonium omnium premissorum.