Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Secolo XIII – XXI

Lettera di Papa Innocenzo III al giudice di Torres (Comita II), con cui lo avverte, che il giuramento da lui prestato ai Pisani di render loro giustizia contro i loro debitori esistenti nel regno Turritano non gli ha punto conferito, né potea conferirgli autorità veruna sopra le persone ecclesiastiche esenti dalla di lui giurisdizione, e perciò lo esorta a non molestarle, e a non chiamarle in giudizio avanti di sé, come avea fatto per lo passato, giacché la Sedia Apostolica non potea tollerare siffatto abuso.

(1211, …).

Dalle Decret. ant. raccolte da Antonio Agostino, Collez. III. Lib. II pag. 284.

Innocentius iudici Turritano.

Ad nostram noveris audientiam pervenisse: iurasse te olim ad instantiam Pisanorum ut si quando eorum aliquis super debito quolibet bullatas litteras, vel pu. exhibuerit instrumentum, ex tunc infra XX dies satisfieri facias, iuxta quod instrumentum continet, quod inducit. Tu vero timens, ne contra huiusmodi venias iuramentum non solum laicos, sed etiam clericos, et ecclesias, et ve. f. et coëpiscopos nostros in Turritana provincia constitutos, iuris ordine praetermisso, compellis Pisanis solvere, quaecumque ab eis duxerint postulanda; dum tamen super hoc vel litteras sigillatas, vel publicum exhibeant instrumentum, sicque contingit, ut et multa indebita, et quaedam credita, bis vel ter cum usuris gravissimis exsolvantur. Cum igitur per huiusmodi iuramenta tibi nihil accreverit potestatis, nec Pisani potuerint clericos aut ecclesias tuae subiicere iurisdictioni, ut coram te debeant contra ius canonicum conveniri (1), nobilitatem t. mo. et exhor. attentius, et per A. S. m. qua. occasione huiusmodi viros etc. de cetero non molestes, ne dum vis placere Pisanis, Deum offendas, et incurras Ap. Se. offensam, quae hoc non posset aequanimiter tolerare.

NOTE

(1) Da questo tratto della lettera pontificia si rileva chiaramente, che Innocenzo III non pretermetteva occasione nessuna per sostenere le immunità degli ecclesiastici dal foro secolare, e che volea in tal parte osservate scrupolosamente le prescrizioni del dritto canonico. Al qual riguardo non sarà inopportuno il notare in questo luogo, che alcuni vescovi Sardi già da alcuni anni avanti soleano portare le loro questioni avanti i giudici secolari, del che rimproverandoli lo stesso Pontefice scrisse loro una lettera assai risentita, in cui fra le altre cose si legge: Quia vero in praejudicium ecclesiasticae libertatis insolentia haec redundat, universitati vestrae per Apostolica scripta mandamus, atque praecipimus, quod cum inter vos aliquid habueritis quaestionis, ad seculare forum contra sanctiones canonicas vos invicem non trahatis, nec coram terrae iudicibus, vel officialibus eorumdem, praesertim super causis ecclesiasticis contendatis, sed per nos, vel per legatum nostrum, cum in Sardinia fuerit, aut arbitros electos a partibus vestrum persequimini adversus personas ecclesiasticas rationem. Alioquin, quia privilegium meretur amittere qui permissa sibi abutitur potestate, quoniam uti libertate nescitis, redigemus vos in perpetuam servitutem. (Epist. III. Lib. VII.). Ved. Raynald. Cont. Annal. Baron. ad ann. 1204. N° 79.