Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Secolo XIII – XCII

Simone Guercio, ammiraglio della flotta genovese, concede a Guglielmo (Cepola), successore di Chiano nel giudicato di Cagliari, a titolo di feudo, tutte le terre, e le ragioni della repubblica nel regno Cagliaritano, e gliene dà l’investitura. E Guglielmo dal suo canto giura fedeltà e vassallaggio al comune di Genova.

(1256, 15 ottobre).

Dai Regii Archivi di Corte di Torino, Lib. Iurium, pag. 111.

In nomine Domini amen. Nos Symon Guercius admirantus felicis Stolli galearum comunis Ianue in Sardinea transmissarum gerens vices nostras et domini Nicole Cigalle colege et coadmirati nostri absentis pro custodia castri Callari et nomine et vice comunis Ianue et pro ipso comuni damus cedimus et tradimus tibi Guillelmo fratri (1) et consobrino atque heredi et proximiori propinquo olim domini Chianis (2) illustris marchionis Masse et iudicis Calaritani in feudum et nomine honorabilis feudi et gentilis omnia castra omnesque munitiones villas et loca cum omnibus territoriis illorum et iurisdictione mero et mixto imperio contili et segnoria et fidelitatibus hominum et omnium terrarum et possessionum que sunt in regno Callaritano et demum omnibus et singulis que sunt in predicto regno et iudicatu et de eo sive consistant in rebus mobilibus et immobilibus corporalibus et incorporalibus de quibus omnibus et singulis te tamquam nobilem vassallum comunis Ianue nomine et vice comunis Ianue per cirothecam quam in manu tenemus investimus. et exinde corporalem possessionem et quasi tibi tradimus. Dantes tibi licentiam apprehendendi et intrandi corporalem possessionem quandocumque volueris: a predictis omnibus exceptamus et singulis civitatem sive villam et locum Sancte Igie que civitas sive locus Sancte Igie et eius districtus cum mero et mixto imperio et cum omni iurisdictione et proventibus sive redditibus ipsius esse debeat ad proprium comunis Ianue sicut est castrum et redditus Bonifacii (3). Ita quod homines ipsius civitatis Sancte Igie gaudeant illa immunitione et libertate a comuni Ianue qua gaudent homines Bonifacii: et castrum Callari similiter exceptamus cum omnibus pertinentiis et districtis et cum omni posse territorio et iurisdictione terris et possessionibus eorumdem et omnibus aliis et singulis que concessa fuerunt comuni Ianue per dictum dominum Chianem olim illustrem marchionem Masse et iudicem Calaritanum seu Aldobrandinum de Querceto et Matheum Barberium procuratores ipsius (4) de quibus exceptatis sive de aliquo eorum nihil in te transferimus. sed comuni Ianue retinemus. Preterea vero nomine et vice comunis Ianue et pro ipso comuni recipimus te et heredes tuos in civem comunis Ianue (5). et promittimus te tuosque heredes tractare defendere et mantenere tamquam nobilem et magnum civem Ianue cum omnibus supradictis et hominibus tuis ab omni persona et comunitate civitate villa et loco. Et nos predictus Guillielmus ipsa omnia deductis exceptatis a nobis pro comuni Ianue nobis tradentibus in honorabilem feudum recipimus cum investitura predicta. et his receptis iuramus fidelitatem comuni Ianue cum omnibus et singulis articulis que in sacramento fidelitatis continentur et contineri debent. Et promittimus nobis recipientibus nomine et vice comunis Ianue et pro ipso comuni et ipsi comuni per nos perpetuo per me meosque successores esse fideles et obedientes comuni Ianue et predicta michi tradita tenere ab ipso comuni in feudum et illa et quolibet eorum ad mandatum et voluntatem comunis Ianue quandocumque sibi placuerit. et exinde et ego vel heres meus fuerint requisiti tradere et deliberare nunciis ipsius comunis guarnita et scarita ad suam voluntatem et cum ipsis et de eis sive ipsis facere pacem et guerram omnibus personis comunitatibus et unibersitatibus locis et villis ad voluntatem comunis ad mandatum eiusdem comunis. Ipsa igitur omnia et singula promissa promittimus vobis recipienti nomine comunis Ianue attendere complere et in nullo contravenire sub ypotheca bonorum meorum. Actum apud Sanctam Igiam in ecclesia Sancte Marie de Cluso die XV octubris. millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto. indictione quarta decima. testes  Bencius de Portu Venere. Blanchetus de Bonifacio. Guido Bonembella de Vintimilio. Bertolotus de Quinto. Furetus de Portuvenere. Constantinus archipresbiter Sancte Marie de Cluso et Petrus canonicus Sancte Marie de Cluso inter terciam et nonam.

Ego Iacobus Metifocus notarius sacri palacii rogatus scripsi.

Ego Vuilielmus Cavagnus sacri palacii notarius subscripsi iussu domini Philipi de la Turre potestatis Ianue. Qui de voluntate generalis consilii Ianue ad quod fuerunt viri sex pro qualibet compagna electi ad brevia et ipsi consiliarii supradicta que acta sunt et scripta manu Iacobi Metafoci notarii ratificaverunt confirmaverunt et approbaverunt pro comuni Ianue sicut in carta ratificationis scripta manu mei Guillielmi scribe et notarii continetur. Anno Domini nativitatis millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto indictione XIII. die veneris XVII novembris.

Ego Rollandinus de Ricardo sacri palacii notarius hoc exemplum extraxi et exemplavi ex autentico et originali instrumento scripto manu Iacobi Metifoci notarii cum predicta subscriptione Guillielmi Cavagni notarii sicut in eo vidi et legi nichil addito vel diminuto nisi forte littera vel sillaba titulo seu puncto causa abreviationis sententia non mutata. de mandato tamen domini Danny de Osnaigo civitatis Ianue potestatis. presentibus testibus Iohanne Bonihominis et Loysio Calvo cancellariis comunis Ianue et Iacobo de Albario notario M.CCC. primo indictione XIII. die XX iunii.

NOTE

(1) Fratri. Qui manca evidentemente la parola Rainaldi, perciocché Guglielmo era di lui fratello (Ved. sopr. cart. N. LXXXVI), e cugino di Chiano.

(2) Olim domini Chianis. Dal che si rileva, che Chiano morì tra il 27 luglio, giorno in cui fu presente, e diede il suo consenso al testamento di Rinaldo a favore di Guglielmo (Ved. sopr. cart. N° XC. Pag. 367), e il 15 ottobre 1256, data del presente atto. La sua morte fu violenta, e datagli dai suoi nemici, dopo la sconfitta ricevuta dalle sue genti nella pianura di S. Gilla dall’esercito pisano capitanato da Guglielmo conte di Capraia e giudice di Arborea, e dai Gherardeschi (Ved. Tola, Dizion. biogr. dei Sardi illustri, Vol. I. pag. 214). Guglielmo Cepola fu il terzo di tale nome, che governò il giudicato di Cagliari (Ved. Tola, Oper. cit. Vol. II. pag. 152-53).

(3) Dall’infeudazione fu esclusa la città e fortezza di Sant’Igia, che dovea rimanere in proprietà del comune di Genova, come il castello di Bonifazio in Corsica. Di qui si comprende il motivo, per cui i castellani e gli uomini di Sant’Igia, nel riconoscere Guglielmo per successore di Chiano, gli promisero obbedienza sotto la dipendenza, e gli ordini di detto comune (Ved. sopr. cart. N° XCI pag. 368).

(4) Fu pure, eccettuato dalla infeudazione fatta a Guglielmo il castello di Cagliari, perché il medesimo era già stato ceduto al comune di Genova dal marchese Chiano (Ved. sopr. cart. N° LXXXVIII).

(5) Guglielmo, e i suoi eredi furono dichiarati cittadini genovesi; e si promise a Guglielmo in particolare di trattarlo, difenderlo, e mantenerlo tamquam nobilem et magnum civem Ianue.