Guglielmo di Aldovinis, podestà di Lucca, dà e costituisce Riccomo Bolgarini curatore di Matteo, figlio del conte Ugolino di Donoratico già defunto, acciò con la di lui assistenza il detto Matteo, maggiore di anni otto, e minore di quattordici, possa sottoscrivere alcuni capitoli di concordia formulati dai suoi fratelli Guelfo e Lotto, ed accettati dal comune di Genova, fra i quali vi sono pur quelli riguardanti le loro possessioni nel castello di Cagliari in Sardegna.
(1292, 14 luglio).
Dai Regii Archivi di Corte di Torino. Docum. ant. Serie 3a, mazz. 2°, N° 11.
In Dei nomine amen. Anno nativitatis Domini millesimo ducentesimo nonagesimo secundo, indictione quinta die quartadecima mensis iulii, dominus Guilielmus de Aldovinis Lucanus potestas dedit constituit et ordinavit curatorem dominum Riccomum Bolgarini civem Lucanum presentem et recipientem, Matheo filio bone memorie mangnifici viri domini Ugolini comitis de Donaratico ac fratri dominorum comitum Guelfi et Locti presenti petenti et volenti. Ad approbandum et confirmandum pro se et desciendentibus suis ex legictimo matrimonio obblationes et promissiones factas per dictum dominum comitem Loctum pro se et fratribus suis et desciendentibus suis et fratrum suorum ex legictimo matrimonio comuni Ianue sive quibuscumque personis pro comuni Ianue et que oblactiones lecte fuerunt seu proposite in consilio comunis Ianue in anno domini millesimo ducentesimo nonagesimo secundo die vigesima octava madii. Et ea omnia que pro predicto domino comite sive pro parte ipsius in dicto consilio oblata sive proposita fuerunt dicta die, et ea omnia que ex decreto seu voluntate dicti consilii dicta die addita fuerunt in dictis oblactionibus dicti comitis Locti. Quarum oblactionum et promissionis et decreti seu summe dicti consilii et dictarum addictionum tenor inferius scriptus est. Et ad obligandum dictum Matheum et eius heredes et bona comuni Ianue sive infrascripto tabellioni ut publice persone recipienti nomine comunis Ianue et cuiuscumque intererit, de habendo et tenendo ratas et firmas dictas oblactiones et promissionem cum predictis addictionibus et hiis que in decreto seu summa dicti consilii continentur, et de non veniendo contra predicta. Et ad cetera omnia gerenda et facienda que in predictis et circa predicta occurrerint facienda seu gerenda seu promictenda; seu que in predictis et circa predicta expedire videbuntur pro cautela et securitate comunis Ianue et cuiusque persone cuius interesse possit. Qui dominus Riccomus curator iuravit ad sancta domini Evangelia tactis sacrosanctis scripturis, et promisit michi Guillielmo Magnighi notario et tabellioni publico inscripto stipulanti nomine comunis Ianue et cuiuscumque intererit. Rem ipsius Mathei maioris annis octo, et minoris annim quatuordecim, salvam fore. Et utilia ipsius minoris gerere et inutilia pretermittere sub ypotheca et obligatione bonorum suorum. Et pro quo dicto domino Riccomo curatore dicti minoris sollempniter intercesserunt et fideiusserunt dominus Magninardus quondam domini Lazari miles, et dominus Bernardus Bolgarinus iudex Lucani cives presentes, sub ypotheca et obligatione bonorum suorum, renunptiantes omni iuri de principalibus primo conveniendis et beneficio epistole divi Adriani et nove constitutionis de duobus reis, et omni iuri quo vel quibus se a predicta obligatione modo quolibet tueri possent. Tenor autem dictarum oblationum et addictionum et promissionis et decreti seu summe dicti consilii, talis est videlicet. In anno domini milesimo ducentesimo nonagesimo secundo, die vigesima octava madii. Dominus potestas comunis Ianue rexit consilium dicti comunis maius, et ansianorum, congregatum per cornum et canpanam more solito super infrascriptis, ex forma alterorum consiliorum sive tractatuum. Et hec in presencia dominorum et abbatis Primo etc. etc. Item quid placet fieri super hiis que sunt oblata per comitem Loctum, et exposita et lecta in presenti consilio per Bartholomeum Pedebo. Tenor quorum infrascriptus est. Quam postea dictus dominus potestas facit et recipere super ea consilium intendit salvis semper capitulis comunis Ianue, et racionibus et suo iuramento precipiendo cuilibet consiliario quod non debeat consulere contra capitulum vel tractatum, et si daret parel (sic) partitam vel consilium reciperet contra capitula vel tractatum, illud non intendit servare etc. Summa dicti consilii data partita per predictum potestatem in presencia examinatorum huius consilii super positis infrascriptis ut infra continetur. Item fuit summa dicti consilii super facto et oblactionibus comitis Locti secundum sentenciam Guillielmi Cibo. salvis capitulis et ordinamentis et tractatibus et sacramento potestatis in sua firmitate manentibus videlicet quod admictantur oblactiones dicti comitis Locti. Et ultra quod ille libre vigintimilia de quibus fit mensio in oblactionibus sint solummodo obligate comuni Ianue. Ita quod aliqua singularis persona non possit aliqua occasione habere regressum in dictis libris viginti milibus. Et quod omnes terras quas comes Loctus et fratres habent infra confines datos comuni Ianue per instrumentum pacis de castro Callari et qui confines et terre date fuerunt comuni Ianue per comune Pisarum, dimictant dicti comites comuni Ianue libere et quiete adveniente conditione sive casu, quod comune Ianue recuperaret castrum Callari. Oblactiones sunt hee videlicet. In nomine Domini amen. Dominus Robertus Aurie, Rubeus Salvaticus, Vassallus de Campis, et Daniel de Albaris electi ad audienda que comes Loctus coram eis dicere voluerit secundum formam consilii celebrati die vigesima madii. Tractaverunt cum ipso comite oblactionem infrascriptam videlicet comes Loctus de Pisis detemptus in carceribus comunis Ianue offert pro se et desciendentibus suis ex legictimo matrimonio infrascripta promictens se facturum et curaturum, quod comes Guelfus frater suus et alius frater nomine Matheus ea approbabunt et confirmabunt pro se et desciendentibus suis ex legictimo matrimonio, nec in aliquo contravenient que infrascripta si nobis placuerit firmabuntur postea sicut melius firmari poterunt in laude sapientum. Et primo offert deponere et consignare libras quindecim milia ianuinorum in comuni Ianue sive apud personas quas comune Ianue elegerit hoc modo quod ipsa moneta tota collocetur in possessionibus et implicetur intra certum terminum de quo convenerunt inter partes, que possessiones site sint in Ianua vel districtu a capite montis usque Cogoletum, et a iugo infra voluntate comunis Ianue, nomine tamen dicti comitis et fratrum suorum, et descendentium ab eis ut supra et eorum sint et gauditam et introitum dictarum possessionum ex quo dicta pecunia in ipsis implicita et collocata fuerit percipere possint. Et debeat predicta pecunia librarum quindecim milium ianuinorum perpetuo manere implicita in civitate Ianue vel districtu ut supra dictum est pro dictis comitibus et eorum descendentibus ut supra. Item offert facere securitatem de libris decem milibus ianuinorum. Quod infra decem annos proxime futuros ipse vel dicti fratres sui vel descendentes ex eis ex legictimo matrimonio implicuerit et implicuerint libras quinque milia ianuinorum in possessionibus positis in civitate Ianue vel districtu a capite montis usque Cogoletum, et a Iugo infra voluntate comunis Ianue de quibus libris quinque milibus ianuinorum ex quo implicite fuerint id fiat et observetur secundum quod dictum est supra de libris quindecim milibus ianuinorum. Quam securitatem vel pro eo facient vel comunitates alique vel aliqua vel societas aliqua vel alique vel singulares persone sicut eam melius habere poterit et facere de qua securitate comune Ianue sit contentum et eius relinquatur hoc arbitrio et voluntati. Item offert quod de omnibus possessionibus et introitibus sive pecunia et de omni mobili quos vel quas et quod unquam habebit in civitate Ianue vel districtu, vel supradicte persone habebunt aliquo tempore expendet et expendent in cotumo sive extimo seu dispendio comunis Ianue sicut cives Ianue expendent et missiones reales facient per omnia sicut cives Ianue. De personalibus autem promittunt et offerunt se facturos illud idem sicut cives Ianue si erunt in Ianua vel districtu tunc temporis quando exercitus fiet preterquam in mari, quo casu quia marinarii non sunt possint dare cambia bona, que dando sint excusati ab eis in mari tantum. Item offert quod omnes de civitate Ianue et districtu et omnes habitantes a corno usque Monachum sint salvi et securi liberi et franchi in omnibus terris quas nunc habent et unquam habebunt ab omni dacita et collecta imposita et imponenda generaliter et specialiter emendo et vendendo intrando et exeundo terras eorum, in victualibus et aliis quibuscumque rebus sive ipsa dacita et collecta sit realis seu personalis, nec in ipsa dacita seu collecta possit fraus committi per supradictas personas seu collectores eorum, liberando specialiter Ianuenses et districtuales et ipsam dacitam seu collectam colligendo seu colligi faciendo a contrahentibus cum Ianuensibus et districtualibus Ianue sicut hec per sapientes dictari poterunt. Item offert quod Ianuenses et districtuales sani et naufragi sint salvi et securi in terris suis quas habet et predicti habent et in futurum habebunt tam in personis quam rebus. Item vult se obligare pro se et fratribus suis et descendentibus solenniter in laude sapientum secundum quod superius dictum est. Item offert et vult quod si per ipsum sive aliquem de predictis contrafieret vel delinqueret ipse vel aliquis de supradictis quod tociens quotiens contrafacerent et delinquerent condemnatio fieri possit in contrafaciente seu delinquente secundum qualitatem delicti seu excessus commissi in civitate Ianue vel districtu sive alibi contra Ianuenses aut districtuales Ianue arbitrio magistratus comunis Ianue secundum capitula civitatis Ianue et iura romana, prout in consimilibus cives Ianue condemnarentur. Que condemnatio possit peti et exigi in hiis bonis tantum que habent in civitate Ianue et districtu. Ita quod pro predictis sint obligata ipsa bona que dicti comites et supradicte persone haberent aliquo tempore in civitate Ianue et districtu, pro quibus omnibus supradictis petit pro se et supradictis personis debere recipi in cives Ianue quando hoc fieri poterit per comune Ianue, et posse perpetuo stare et morari ire et reddire libere Ianue et alibi ubicumque et in districtu Ianue scilicet a Clavaro usque Cogoletum et a Pontedecimo usque mare, et in aliis locis districtus Ianue, cum licentia et consensu comunis Ianue, hoc tamen modo et pacto quod in quocumque loco dicte persone vel aliqua earum erunt, vel erit non tractabunt vel tractabit aliquod damnum seu aliquam offensionem seu iniuriam comunis Ianue vel alicuius singularis persone de Ianua vel districtu. Et quod si sciverint vel sciverit aliquam personam collegium vel universitatem contrarium facere bona fide et sine fraude disturbabunt et disturbabit quilibet eorum ubicumque essent vel esset, omnes et quoscumque tractatus et opera qui et que contra predicta seu aliquod predictorum fierent. Et si per se non possent vel posset illud nunciabunt vel nunciabit comuni Ianue et cuicumque singulari persone contra quam aliquid in suum preiudicium tractaretur quam cicius possent et posset, eo sane intellecto quod per hoc non teneatur aliquis eorum facere guerram. Item petit predictus comes quod quando pecunia predicta erit deposita et consignata in comuni Ianue vel apud idoneas personas ad voluntatem comunis Ianue, et dicta securitas erit facta prout superius dictum est, et confirmata fuerint et ratificata per illos de quibus supra dictum est scilicet per fratres scilicet comitem Guelfum et Matheum vel heredes eius qui forte tunc viverent ipse comes Loctus quando et quomodo fieri poterit et qualiter debeat relaxari et absolvi a carceribus et vinculis in quibus detinetur. Et possit stare et morari ire et redire ad voluntatem suam sicut supra dictum est. Est tamen intellectus dictorum sapientum quod ex supradictis quantitatibus pecunie videlicet ex libris quindecim milibus decem milia tradantur illis de credentia ad faciendum guerram Pisanis. Quas libras decem milia comune possit gaudere usque ad annos quinque, sine eo quod aliquid ex proventu earum comune solvat quibus quinque annis finitis comune ipsas libras decem milia teneatur collocare sicut dictum est superius. Actum infrascripto loco. Anno die et indictione et coram infrascriptis testibus ad hec presentibus et rogatis. Dominus Riccomus Bulgarini suprascriptus curator constitutus Matheo fiilio quondam bone memorie domini comitis Ugolini de Donoratico et domini tercie partis regni Kallaritani, ut de cura continetur publice scripture manu mei notarii hec scribentis. Volens inventarium facere de bonis dicti minoris annis quatuordecim et maioris annis octo, fecit in hunc modum, quia dixit in eius bonis invenisse terciam partem castri de Donoratico et terciam partem castri de Bolgari et terciam partem montis Schudarii, et terciam partem iuris quod habebat dictus quondam comes Ugolinus in calcinaria et podere quod dicitur opecingorum et nonam partem regni Kallaritani et terciam partem poderis de Septimo et palatii et turris que sunt in civitate pisana cum eorum et cuiusque predictorum iuribus, et pertinentiis que fuerunt quondam domini Ugolini comitis predicti, protestando quod per predicta non sit sibi curatori vel dicto Matheo minori preiudicium si res aliter se haberent aut si ita predicta non essent. Et quod si qua alia in bonis et iuribus dicti minoris inveniet huic inventario addi faciet suo loco et tempore. Actum Luce in domo et palacio quod et quam suprascriptus Luce potestas habitat, que et quod est filiorum Falconis coram domino Nicholao Machonis iudice de Luca et domino Pagano Factinelli iudice de Luca et Giario Tadolini de Luca, et Arriguccio Lanfredo de Luca testibus presentibus et rogatis, anno suprascripto Domini millesimo ducentesimo nonagesimo secundo die quartadecima mensis iulii suprascripti, indictione quinta.