Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Secolo XIII – CI

Il Pontefice Alessandro IV commette all’abate di s. Stefano, al priore dei Frati Predicatori, e ad Azolino canonico di Bologna, di ingiungere al Podestà, Consiglio e Comune di Pisa, che consegnino al priore dell’ospedale gerosolimitano di Città di Castello la città di sant’Igia con le sue pertinenze, ed eseguiscano quanto altro avea loro ordinato con sue lettere apostoliche, autorizzandoli, in caso di renitenza, a fulminare contro il detto Podestà, Consiglio e Comune le censure ecclesiastiche.

(1258, 5 dicembre).

Dai Regii Archivi di Corte di Torino.

Alexander Episcopus servus servorum Dei. Dilectis filiis abbati sancti Stefani, priori predicatorum, et Azolino canonico Bononiensi salutem et apostolicam benedictionem. Illa dilecti filij Potestas Consilium et Commune Pisanorum semper debent agere, per que pax et tranquillitas ipsis et eorum civitati valeant provenire, et abstinere ab hiis ex quibus possit materia scandali suboriri. Sane dilecti filij Potestas capitaneus Consilium et Commune Ianuensium nobis exponere curaverunt, quod dudum inter ipsos ex parte una, et eosdem potestatem Consilium et Commune Pisanorum ex altera, occasione ville sancte Gilie ac pertinentiarum, et temporibus iurisdictionis ipsius materia dissentionis exorta, tandem partes ipse per sindicos et procuratores suos habentes ab eisdem partibus mandata specialia super omnibus contentionibus guerris discordiis litibus et controversiis inter eos huiusmodi occasione subortis in nos compromittere ac iudicio nostro se submittere totaliter curaverunt, expresso in huiusmodi compromisso, quod dicta villa cum pertinentiis suis in nostra potestate consisteret, donec questio huiusmodi sopiretur. Verum predicti Pisani, per huiusmodi compromissum coram nobis predicta questione pendente, predictam villam cum pertinentiis suis quam predicti Potestas Capitaneus Consilium et Commune Ianuensium possidebant temere occupantes, eam dextruxerunt totaliter, et habitatores ipsos exinde nihilominus expulerunt quorum aliquos vendere, quosdam vero in servitutem presumpserunt redigere in eorumdem potestatis Capitanei Consilii et Communis Ianuensium preiuditium et gravamen. Cum autem super hoc ad nos habitus sit recursus nos super hoc salubriter providere volentes, et omnem materiam scandali amputare, eisdem potestati Consilio et Communi Pisanorum nostris damus litteris in preceptis, ut locum in quo erat predicta villa cum pertinentiis suis dilecto filio fratri Petro de Latum Preceptori hospitalis Ierosolimitani Civitatis Castelli, quem propter hoc ad partes illas specialiter destinamus, sublato cuiuslibet dilationis et difficultatis obstaculo, assignare procurent, ab eo nostro nomine retinendum; habitatores quoque ipsius permittant ibidem libere habitare, illis quos vendiderunt redemptis, et redactis in servitutem restitutis pristine libertati. Quocirca discretioni vestre per apostholica scripta mandamus, quatenus si dicti Potestas Consilium et Commune Pisanorum preceptum nostrum neglexerint adimplere, vos eos ad id, monitione premissa, per censuram ecclesiasticam appellatione remota cogatis. Non obstante si predictis Potestati Consilio et Communi Pisanorum comuniter, vel divisi a sede apostholica sit indultum, quod excomunicare vel interdicti aut ad iudicium evocare non possit per litteras apostholicas, que de indulto huiusmodi plenam et expressam non fecerint mentionem, sive qualibet alia indulgentia sedis ipsius cuiuscumque tenoris existat, de cuius toto tenore oporteat in nostris litteris plenam et expressam mentionem fieri, et per quam effectus presentium impediri valeat, vel differri; et illa qua tibi prior vel fratribus tui ordinis a sede apostholica dicitur esse concessum, quod de caussis que vobis per litteras ipsius sedis committuntur cognoscere minime teneamini, nisi in eisdem litteris de indulgentia huiusmodi plena et expressa mentio habeatur, ac constitutione de duabus dictis edita in concilio generali. Quod si non omnes hiis exequendis potueritis interesse. Duo              et nihilominus exequantur. Actum Anagnie – nonas decembris pontificatus nostri – anno – quarto (1).

NOTE

(1) Da questa lettera si rileva, che i Pisani, non solamente aveano violato il compromesso fatto co’ Genovesi, acciò il Pontefice Alessandro IV definisse le loro questioni relative a Sant’Igia, niegando la consegna di questa città e fortezza ai nunzi pontificii spediti sovra luogo nel luglio di quest’anno medesimo; ma che aveano inoltre  violato uno dei patti più importanti della capitolazione del 26 luglio del precedente anno 1257, col quale erasi esplicitamente convenuto, quod villa s. Igiae fiat, e che i Pisani faciebunt aptari et amplificari, et curabunt eam amplificare, et non removere ipsam de suo solo, nec destruere, etc., e che non aveano nemmeno osservato veruna delle condizioni di detta capitolazione, in virtù delle quali era stata promessa piena libertà e sicurezza nelle persone e negli averi agli abitatori di Sant’Igia, ai Genovesi che rendevano la terra, e ai loro consorti, amici ed aderenti (Ved. sopr. cart. N° XCVII e C).