Barisone, re di Arborea, nel disporsi a partire per Sardegna assieme a Ottone di Caffaro, che lo avea in custodia pel comune di Genova, promette tra le altre cose, che prima di porre piede nell’isola approvvigionerà di sufficienti munizioni le castella di Arcolento e di Marmilla, farà consegnare allo stesso Ottone li quarantacinque ostaggi promessi, compreso il suo figlio Pietro, e che dopo un mese dal suo arrivo in Arborea pagherà al medesimo Ottone di Caffaro lire mille di Genova, oltre le spese incontrate pel suo trasporto in Sardegna; che altre lire settemila pagherà prima del 24 giugno prossimo di quell’anno, e quindi altre lire quattro mila in ognuno degli anni successivi; e ciò fino al saldo pagamento dei suoi debiti verso il comune suddetto, e alcuni cittadini genovesi. Promette inoltre di difendere i Genovesi, di lasciarli liberamente negoziare nel suo regno, senza dazio o esazione di sorta, e di non permettere, senza il loro consenso, il somigliante ai Pisani. Promette finalmente di non far guerra, pace, tregua o concordia co’ Pisani e con gli altri giudici dell’isola, senza il beneplacito del comune di Genova, salva però la pace poco innanzi fatta da lui con gli stessi giudici; di concedere ai Genovesi terreno sufficiente in Oristano, onde edificarvi case e botteghe pe’ loro mercatanti; e di far giurare l’osservanza di tali patti dall’arcivescovo, vescovo e prelati, e da cento notabili uomini del regno di Arborea.

(1172, 17 gennaio).

Dai Regi Archivi di Corte di Torino, Lib. Iur. pred.

Ego Baresonus Dei gratia rex Arboree iuro tactis sacro sanctis evangeliis quod antequam descendam in terram ultra portum Veneris et exeam de potestate Ottonis de Cafaro guarniam vel guarnire faciam castrum Arculenti et Marmellae victualibus bene sufficientibus per annum unum castellanis et servientibus quos in ipsis castris collocare voluerint. Completo vero anno et antea per duos menses in ordinatione et mandato ianuensium consulum de communi, quam ordinationem et mandatum nullo modo audire vel intelligere vitabo. Simili modo victualibus bene sufficientibus his qui ad predictorum castrorum fuerint custodiam collocati per consules communis vel eorum nuncium guarniam vel guarnire faciam ad anni unius sufficientiam et pactos soldos servientibus et castellanis solvam in unoquoque anno vel solvere faciam et sic deinceps per unumquemque succedentium annorum quamdiu castra ipsa consules communis Ianue retinere voluerint idem usque ad integram omnium debitorum solutionem. Nec ero in facto consilio vel consensu ullo modo quod illi qui erunt in castris ipsis per consules communis vel per commune Ianue capiantur vel impediantur seu de castris quod absit ullo modo expellantur aut inde vim vel inuriam patiantur. Et si quis contra facere vellet id bona fide propulsabo et disturbabo et eis qui pro castrorum custodia fuerint opem et consilium ad honorem et utilitatem civitatis Ianue fideliter ministrabo. Et si forte quod absit castrum perderent ullo modo, illud recuperare et eis sine fraude restituere tenebor. Similiter antequam descendam in terram vel exeam de potestate ipsius Ottonis, ponam in potestate eius illos quadraginta et quinque obsides cum filio meo Petro quorum nomina de Sardinia conscripta detulit Ingo Tornellus quinde ipse ivit illuc consul et quorum nomina conscripta mihi consules communis dederint antequam exeam de civitate Ianue, et superos omnes habere non possem quot plures ex ipsis habere potero meliores sine omni fraude usque in triginta quattuor ad minus. Quod si vel mortui vel fugati vel aliquo iusto impedimento sic impediti fuerint aliquot ex ipsis quod ultra viginti et novem de melioribus dare non possim, ipsos Ottoni dabo et consignabo et quinque alios de melioribus terre et regni mei sine omni fraude. Et non ero in facto consilio vel consensu ullo modo quod ipsi fugiant vel auferantur vel minuantur de potestate ipsius Ottonis, aut illorum quorum custodie ipse eos comiserit, et opem et consilium sine fraude prestabo, quod omnes ipsi obsides Ianuam in potestate Ianuensium de communi conducantur. Et infra mensem postquam ad Arboream pervenero solvam ipsi Ottoni librarum mille Ianue monete valens: et expensas galee qua iturus in Sardiniam secum, in rebus sibi bene placitis. Item iuro quod usque proximum festum Sancti Iohannis de Iunio solvam librarum septem milia valens ipsi Ottoni si in Sardinia steterit aut missis vel misso quem vel quos super his recipiendis consignabit, aut certo misso vel missis consulum communis Ianue qui cum litteris consulum eorundem sigillatis plumbeo sigillo communis Ianue propterea fuerit per ipsos consules destinatus, quos vel quem nuncium et litteras suscipere audire et intelligere nullomodo vitabo, et hanc solutionem faciam de melioribus mercibus quas habuero vel habere potero, et que commodius Ianuam transuehi possint sine omni fraude, que merces meo periculo Ianuam transferantur, et ea ipsis ibi venditis consulibus communis Ianue quantitatis predicte integra solutio fiat. A proximo vero festo Sancti Iohannis in antea unoquoque anno solvam consulibus communis vel eorum certo misso vel missis qui ab eis propterea mihi missus fuerit cum litteris sigillatis plumbeo sigillo communis Ianue valens librarum quattuor milia in mercibus scilicet melioribus quas habuero vel habere potero, et que commodius Ianuam transuehi possint, que meo periculo et eventu Ianuam transportentur, et ibi vendantur et consulibus communis inde fiat solutio, et sic semper donec omnium debitorum integra solutio compleatur, tam debitorum videlicet quattuor milia marcarum, quam ceterorum omnium que debeo communi Ianue, vel concivibus aut alicui de districtu Ianue secundum quod continetur in instrumentis inde conscriptis, vel racionabiliter alias monstrari poterit, et nominatim eorum omnium que commune Ianue in custodia persone mee, seu castrorum meorum ex quo ad custodiendum ipsa suscepit aliquatenus expendit, sicut actorum et cartulariorum ianuensis curie fide continetur. Item iuro ad sancta Dei evangelia universos Ianuenses et de districtu eorum a Monacho usque portum Veneris de cetero salvare, custodire et manutenere in toto regno meo, et ubicumque posse habuero, et res eorum similiter bona fide, et eis iustitiam super querimoniis quas apud me fecerint bona fide complere infra dies quadraginta a facta reclamatione nisi quantum conquerentis licentia remanserit, et quod Ianuenses omnes et de ipsorum districtu supra diffinito libere et absolute sine omni impedimento et exactione vel dacita aut tolta in tota terra et regno meo mercari, et emere atque comperare concendam ubicumque et a quibuscumque voluerint, et non patiar vel permittam quod super his aliquatenus in toto regno meo impediantur vel molestiam patiantur. Iuro quoque quod nullo modo pacem, finem aut treguam vel guerram recredutam aut concordiam vel pactionem aliquam faciam per me vel interpositam personam cum Pisanis vel Pisano, aut cum aliquo iudice Sardinie, ultra videlicet eam conventionem et pacem quam cum ipsis iudicibus feci in ordinatione consulum communis Ianue aut cum aliqua demum persona pro eis, sine licentia et concordia omnium vel maioris partis consulum communis Ianue qui pro tempore fuerint, nec Pisanos recipiam in regnum meum, vel venire ullo modo, aut negociari, vel eo uti concedam, sine licentia consulum communis omnium vel maioris partis. Et dabo tantum terre in auree stagno, vel alio loco ubi Ottoni de Cafaro vel misso eius videbitur communi Ianue que bene sufficiat ianuensibus negociatoribus ad mansiones faciendas, ubi honorifice manenant, et negociationes suas exerceant. Et faciam iurare archiepiscopum de aureo stagno et episcopos omnes regni mei et prelatos ecclesiarum, et usque in centum de melioribus et nobilioribus hominibus terre mee in hunc modum. Ego non ero in consilio facto vel assensu ullo modo, quod Baresonus rex Arboree contra aliquod de prescriptis faciat ipse vel eius heredes, et sine omni fraude totis viribus laborabo et efficaciter pro posse studebo quod omnia prescripta bona fide adimpleat et attendat, nec recipiam Pisanum in tota terra et regno Arboree, aut mercationem dabo alicui ex ipsis, aut a quoquam illorum accipiam, sine licentia omnium vel maioris partis consulum communis Ianue mihi viva voce vel litteris sigillo communis Ianue sigillatis concessa. Hec omnia convenio et promitto ego Barisonus rex per me et heredes meos sine fraude observanda et complenda, et ea omnia iuro corporaliter tactis sacrosanctis evangeliis per bonam fidem observare et complere, nisi quantum licentia omnium vel maioris partis consulum communis Ianue qui sunt vel pro tempore fuerint, aut iusto Dei impedimento remanserit, que videlicet licentia mihi concessa sit vel eorum consulum viva voce, vel litteris plumbeo communis Ianue sigillo sigillatis. Qui consules omnes vel maior pars si forte terminum vel terminos mihi produxerint, vel viva voce vel litteris plumbeo communis Ianue sigillo sigillatis tenebor semper ad productum vel productos terminos, quod si iustum Dei emerserit impedimentum, eo transacto pariter sine fraude semper tenebor. Et faciam iurare illum ex filiis meis quos habeo vel habebo cui regnum daturus sum antequam regni bailiam accipiat,  quod prescripta omnia bona fide adimpleat et attendat et inconcussa  perpetuo observet per omnia. Ad hec ego Ar. regina iuro ad sancta Dei evangelia quod non ero in opere facto vel consensu quod coniux meus Baresonus rex contra aliquod de predictis faciat, immo bona fide totis viribus laborabo et efficaciter pro posse studebo quod omnia prescripta adimpleat et attendat, et ego ipsa ex parte mea in quantum potero ea complebo et attendam sine fraude. Acta sunt hec Ianue in domo quondam Otonis Levandi feliciter. Testibus ad hoc convocatis, Bonovassallo de Castro. Fredencione Guntardo. Fulcone de Castro. Enrico Mallono. Ottone Elie. Albertono Ricio. Ingone Tornello. Guilielmo Tornello. Oliverio Malfuasto. Ingone Wilielmi de Volta. Lamberto Gecio. Baldicione Rocio. Ansaldono. Alinerio de Porta. Guilielmo de Alinerio. Ingone Bancherio et Armanno Lucense. Consules quoque communis Ianue Oto de Cafaro. Rubaldus Guelfus et Nicola Roza presentes interfuerunt pro communi Ianue, millesimo centesimo septuagesimo secundo, indictione quarta, decimo septimo die ianuarii.

Ego Wlielmus calige pallii notarius interfui et rogatus subscripsi.