Cristiano arcivescovo di Magonza, arcicancelliere e legato imperiale in Italia, nel promettere ai comuni di Genova e di Lucca, che metterà al bando la città e i borghi di Pisa, e farà cassare tutti i privilegi a lei conceduti dall’impero, promette eziandio, che laddove i Pisani si rimettano alla di lui volontà ed arbitrio per far la pace co’ Genovesi e co’ Lucchesi, adoprerà ogni diligenza, e porrà ogni studio, affinché la Sardegna sia divisa in due parti eguali, per attribuirne una ai Pisani, e l’altra ai Genovesi.

(1172, 6 marzo).

Da Regii Archivi di Corte di Torino, Docum. ant., mazz. 1, N° 1.

In nomine Domini amen. Ego Christianus Dei gratia sancte Maguntine sedis archiepiscopus et Germanie archicancellarius et totius Italie legatus.  Convenio et promitto et iuro vobis Ottoni Bono et Oberto Spinule ianuensibus consulibus et vobis Alcherio et Lamberto et Iurco et Antelminetto et Guasconi lucensibus consulibus recepientibus pro vobis et pro comuni vestrorum civitatum de hinc ad proximum diem dominicum de Letare Ierusalem mittere in banno domini imperatoris in publica curia pisanam civitatem et populum ipsius civitatis eiusque burgorum et cassabo omnia privilegia et omnia rescripta que a domino imperatore Romanorum Frederico et eius antecessoribus vel eorum missis ipsi Pisani aliquo modo habuerunt vel receperint similia in plena curia et faciam iurare comitem Macharium et eius filios facere vivam guerram Pisanis per se et eorum homines eorumque fortiam et Lucenses et Ianuenses iuvare et non contrariare usque ad finem guerre que est inter populum ianuensem et populum lucensem ab una parte et populum pisanum ab altera parte et facere vetitum et districtum et tenere Pisanis et Pisis euntibus et redeuntibus secundum quod consules lucensis civitatis qui pro tempore fuerint ordinaverint et quod ipsi non absolvent homines de Sancto Miniato et homines de Vulterra et de Caniano et de Gambassi de sacramento quod facient Lucenses et similiter iurare faciam viginti homines de melioribus castri Sancti Miniati. Et postquam predictum bannum missum fuerit in triginta proximos dies faciam iurare populum Sancti Miniati et populum de Vulterra et populum de Caniano et populum de Gambassi similiter facere Pisanis vivam guerram usque ad finem guerre et facere et tenere vetitum et districtum sicut supradictum est et de hinc ad proximas kalendas iulii ero cum hoste et exercitu  melius quam potero per bonam fidem sine fraude contra Pisanos iuxta mane ad portum pisanum ad ipsos Pisanos et eorum terras devincendas et devastandas et morabor per unum continuum mensem expletum cum iam dicto exercitu in terra Pisanorum destruendo et devastando eorum terras eosque inimicabiliter offendendo ubi ianuenses vel lucenses consules mecum ordinaverint sed si concordia inter Lucenses et Ianuenses inde non fuerit ad maius dampnum et detrimentum Pisanis faciendum inde facere tenear et non traham nec absolvam ipsos Pisanos de predicto banno et sine fraude precipiam eorum adiuctoribus per fidelitatem domini imperatoris ut ipsos Pisanos non adiuvent neque absolvant nec dominus imperator absolvet neque trahet predictam civitatem pisanam vel eius populum de predicto banno neque comitem Macharium vel eius filios seu homines de Sancto Miniato et de Vulterra et de Caniano et de Gambassi qui iuraverunt quin semper teneantur de predicto sacramento usque ad finem guerre sicut dictum est et sine fraude adiuvabo et non contrariabo populum ianuensem et populum lucensem usque ad finem guerre. Hec omnia observata remota omni fraude et omni malicia et omni malo ingenio ad intellectum ianuensium et lucensium consulum excepto quantum remanserint iusto impedimento mortis scilicet vel infirmitatis vel captionis sine fraude quo transacto citius quam potero recuperabo sine omni malicia vel comuni concordia omnium ianuensium vel lucensium consulum de comuni vel maioris partis eorum numero ita quod concordia et parabola esset a maiori parte consulum ianuensium et a maiori parte consulum lucensium et quod ita ordinatur et dispositum fuerit observabo ad terminum et terminos quem vel quos omnes vel maior pars ianuensium consulum et omnes vel maior pars consulum luciensium sine aliqua fortia mihi sine fraude dederint. Nisi Pisani commiserint se in me ad faciendum pacem cum Ianuensibus et Lucensibus de guerra quam nunc inter se habent et de prisionibus sine omni tenore quam pacem infra duos menses postquam ipsi Pisani se in me commiserint vel antea si potero ita componam et facere faciam et iurare atque firmare. Sicut scripta et divisa per A. B. C. fuit in portus Veneris per Otto Bonum de Albericis Ianuensem et Alcherium Vecchi Lucensem et Gerardum Bulgarelli Pisanum et non aliter et per bonam fidem studebo et operabor ut Sardinea per medium dividatur et ut medietatem Ianuenses habeant et alteram Pisani quod si non fecero secundum quod in scripto ad portum Veneris facto et supradicto continetur faciam et observabo. Castrum autem de via Regia et eius munitiones et accessiones et ingressus liberum et absolutum Ianuensibus et Lucensibus dimittam et observabo excepto quod pedagium pecudum pertineat pro medietate domino Imperatori vel cui ipse vel ego dare voluerimus et faciam facere pacem Zanchedo vice comiti et sua bona ei restituere secundum conventionem inter eum et Lucenses habitam et si quid additum vel diminutum fuerit in hoc sacramento ad hoc scribatur comuni concordia omnium maiorum lucensium consulum vel maioris partis eorum et omnium ianuensium consulum de comuni vel trium eorum sine aliqua fortia et mea quod de addito tenear et de diminuto absolvar. Hec acta et firmata et iurata sunt tactis evangeliis propria manu dextera a iam Christiano Sancte Maguntine Sedis Archiepiscopo et Germanie Archicancellario et totius Italie legato. Coram comite Machario et comite Ervino et Conrado de Balnehusim et Conrado de Suerica et Ottone de Vespre et Ulrico de Guendeburgh, Gislemberto de Sancto Miniato. Petro Maguntino Wleoth mariscalco. Conrado Latinerio. Wulfino mariscalco. Ruwino Teoderico senescalco. Henrico Pincerna Alberto camerario qui iterum statim quisque eorum propria manu preter comitem Macharium tactis evangeliis iuravit dare consilium et fortiam at adiutorium ad observandum totum supradictum sacramentum Domini Archiepiscopi Christiani et studium ut adimpleatur habebit et in contrarium studiose non operabitur. Comes autem Macharius iuravit tactis evangeliis propria manu facere et observare atque tenere totum illud et omnia ea que supra in sacramento Domini Christiani Archiepiscopi aliquo modo continentur et sic ut supra ullo ingenio legitur quod Dominus Archiepiscopus debet eundem comitem Macharium facere iurare ad intellectum lucensium et ianuensium consulum et coram Henrico de Oria, Ugerio Vento. Lanfranco de Albericis. Sismundo Muscula ianuensibus et Tinioso et Forteguerra Causidicis. Gualtrat Ughitione Contesse. Bonifacio et Truffa et primicerio Bernardino de Uthano et aliis. Dominice incarnationis anno millesimo centesimo septuagesimo secundo pridie nonas martii indictione quinta. Fredericus quoque et frater eius nepotes domini Archiepiscopi et filius comitis Macharii similiter iuraverunt ut prescripti.

In nomine Domini amen. Ego Christianus Dei gratia Maguntine Sedis Archiepiscopus et Archicancellarius Germanie et totius Italie Legatus iuravi consulibus ianuensibus Uberto Spinule et Ottoni Bono et comuni civitatis ianuensis honorem ipsorum et ipsius civitatis conservare et promovere in curia Imperatoris Romanorum domini Frederici et in curia filii eius Regis Enrici et etiam in curia nostra in omnibus locis in quibuscumque poterimus et precipue in Italia si vero contigerit divina favente et cooperante gratia hoc tempore sive imposterum nos pacem facere cum Pisanis laborabimus et bona fide studebimus eam facere ad honorem ipsorum Ianuensium et totius civitatis eorum.