Il re di Spagna e di Aragona Don Filippo IV sanziona con suo Regio Diploma i capitoli discussi, e votati nel Parlamento celebrato in Sardegna nel 1624 sotto la presidenza del vicerè Don Giovanni Vivas.
(1625. – 11 novembre).
Dall’antico Archivio del Reale Patrimonio in Sardegna, Cod. Cart. H.
Nos Philippus, Dei gratia, Rex Castellae, Aragonum, Legionis, utriusque Siciliae, Hierusalem, Portugalis, Hungariae, Dalmatiae, Croatiae, Navarrae, Granatae, Toleti, Valentiae, Galitiae, Majoricarum, Hispalis, Sardiniae, Cordubae, Corsicae, Murtiae, Giennis, Algarbii, Algezirae, Gibraltaris, Insularum Canariae, nec non Indarum Orientalium et Occidentalium, Insularum ac Terrae firmae Maris Oceani, Archidux Austriae, Dux Burgundiae, Brabantiae, Mediolani, Athenarum, et Neopatriae, Comes Abspurgii, Flandriae, et Tirolis, Barchinonae, Rosilionis et Ceritaniae, Marchio Oristanii, et Comes Goceani. – Cum anno praeterito millesimo sexcentesimo vigesimo quarto, pro bono statu, ac recta justitiae administratione, statuimus generale Parlamentum in praefato Nostro Sardiniae Regno celebrare, munus hoc spectabili Don Joanni Vivas Nostro Locumtenenti, et Capitaneo Generali in eodem Regno fuit a Nobis demandatum; qui in vim Nostrae potestatis sibi concessae, vocatis, prout moris est, Regni praedicti incolis, Parlamentum indixit in nostra civitate, et castro Calaris, ibidemque finivit et consumavit, in quo, dum varia negotia status Regni praefati, ac universae illius reipubblicae utilitatem et tranquillitatem concernentia tractarentur, ut ex actis in processu ipsius Parlamenti ad Nos in authentica forma transmisso vidimus apparere, inter caetera per Stamentum Militare Regni praedicti fuerunt oblatae coram dicto Nostro Locumtenente, et Capitaneo Generali nonnullae supplicationes, et capitula, quae nobilis et dilectus noster Don Antonius Manca de Omedes, Sindicus praefati Stamenti Militaris ad Nos destinatus cum pubblico Sindicatus instrumento, de quo Nobis constitit in autentica forma coram Majestate Nostra, et in Nostro sacro Supremo Regio Aragonum Consilio, una cum responsionibus in calce cujusque supplicationis, et capituli per eundem Locumtenentem Generalem vice Nostra Regia factis, et adjectis; fuitque per eundem Nobis humiliter supplicatum, ut supplicationes, et capitula eadem acceptare, concedere, confirmare, et indulgere de Nostra solita benignitate dignaremur. Nos vero, perspectis innata fidelitate, ac servitiis per incolas dicti Sardiniae Regni Coronae Regiae Aragonum praestitis, et impensis, quaeque prestituros speramus, supplicationibus quidem, capitulis, ac decretationibus ipsis per Nos in dicto Nostro Sacro Supremo Regio Consilio, visis, recognitis, et examinatis, tandem responderi mandavimus, prout in calce cujuslibet capituli appositum est, et decretatum, non obstantibus in contrarium praetensis, et allegatis, tam per Stamenta dicti Regni, quam oer singulares ejus personas, conjunctim, sive divisim (1); quibus, ea qua decet maturitate, perpensis, et considederatis, visum fuit non obstare. Quarum quidem supplicationum, capitularum, et decretationum series sequitur sub his verbis (2). …
Quam quidem petitionem, et capitulo in ea praeinserta, juxta decretationem in fine ipsius per Nos factam, tenore praesentis, de Nostra certa scientia, Regiaque auctoritate, deliberate, et consulto acceptamus, animoque gratuito roboramus, et validamus, auctoritatemque Nostram interpoponimus pariter, et assensum. Quapropter Spectabili, Nobilibus, Magnificis, dilectisque Consiliariis, et fidelibus nostris, Locumtenenti et Capitaneo Generali Nostro in praefato Sardiniae Regno, Praesidenti, seu id officium Regenti, Regenti Cancellariam, et Doctoribus nostrae Regiae Audientiae, Judicibus Curiae, Advocatis et Procuratoribus Fiscalibus, et Patrimonialibus, Gubernatoribus quoque, seu Reformatoribus in Capitibus Callaris, Gallurae, Sassaris, et Logudorii, Regio Procuratori, Magistro rationali, ac Regenti nostram Regiam Thesaurariam, seu eorum Locumtenentibus, Vicariis, Subvicariis, Potestatibus, Alguaziriis, Virgariis, et Portariis, caeterisque demum, universis et singulis officialibus, et subditis Nostris, majoribus et minoribus, in dicto Sardiniae Regno constitutis, et constituendis, eorumdemque Officialium Locumtenentibus seu officia ipsa regentibus, et subrogatis, praesentibus et futuris, ad incursum Nostrae Regiae indignationis, et irae, poenaeque florenorum auri Aragonum mille nostris Regiis inferendorum Aerariis, dicimus, praecipimus, et jubemus, quod praeinsertam supplicationem, et capitula in ea contenta, et unumquodque eorum, juxta decretationis, et responsionis in fine ipsorum positarum per Nos positae seriem et tenorem, teneant firmiter, et observant, tenerique, et inviolabiliter observari faciant per quoscumque, et non contrafaciant, vel veniant, aut aliquem contra facere, vel venire permittant ratione aliqua, sive causa; si Officiales et subditi nostri praedicti gratiam nostram caram habent, et praeter irae, et indignationis Nostrae incursum, poenam praeappositam cupiunt evitare. In cujus rei testimonium praesentem fieri jussimus, Nostro Regio comuni Sigillo pendenti munitam. Datum in oppido Madriti die undecima mensis novembris, anno a Nativitate Domini Nostrai millesimo sexcentesimo, vigesimo quinto, Regnorumque Nostrorum anno quinto.
YO EL REY.
V. Comes Thesaurarius.
V. Don Franciscus de Castelvì Regens.
V. Don Luis Blasco.
V. Pueyo Regens.
V. Don Salazar Fontanet Regens.
V. Calba de Valseca Regens.
V. Bernardus Navarr de Roira Regens.
V. Don Franciscus Leo Regens.
V. Femat pro Conservatore Generali.
In Sardiniae VI, fol. 104.
Dominus Rex mandavit mihi Thomae Femat visa per Comitem Generali Thesaurarius, Don Fontanet, Don Castelvì, Zalba de Valsecca, Don Blasco, Don Navarro, et Don Leo Regentes Cancellariam, et me pro Conservatore Generali.
Capitulos presentados per parte de los Estamentos Militar y Real, en que tambien consinctio el Ecclesiastico, en el Parlamento que el año passado 1624 celebrò en çerdeña Don Juan Vivas, Virrey y Capitan General de aquel Reyno, tocantes à la esquadra de galeras.
(1) Con queste parole si allude ai capitoli che non furono approvati dal Re, e ch’erano stati votati, e proposti dallo Stamento Militare; ma non si dice la ragione per cui furono rigettati; bensì genericamente ed arbitrariamente si dice «non obstantibus praetensis ecc.».
(2) Sieguono nell’originale i capitoli presentati alla sanzione sovrana; trentuno a petizione dei tre Stamenti, e sette a petizione dello Stamento Militare. Dei primi ne furono respinti tre soli. Gli altri furono tutti approvati.