Il re D. Pietro IV di Aragona ordina la pronta restituzione delle somme, che il comune di Pisa era stato astretto a sborsare in Sardegna pe’ feudi che vi possedeva, in occasione della guerra sostenuta in Logudoro dalle armi regie contro i ribelli nobili d’Oria, con violazione dei patti giurati tra il re D. Giacomo II e l’Infante D. Alfonso da una parte, e lo stesso comune dall’altra, in virtù dei quali quest’ultimo non era tenuto a prestar sussidio, né di andare a oste co’ regii, salvo che si tentasse, o si temesse invasione dell’isola, o di parte di essa, per mezzo di armi straniere.
(1353, 14 febbraio).
Dall’I. R. Archivio delle Riformagini di Firenze, classe XI, Atti pubblici, distinz. III. Tom. XXIII. Num. 31.
Petrus Dei gratia Rex Aragone, Valentie, Maioricarum, Sardinee, et Corsice, comesque Barchinone Rossilionis et Ceritanee; dilecto nostro Gubernatori Sardinee presenti, et qui pro tempore fuerit vel eius locum tenenti salutem et dilectionem. Meminimus vobis dudum scripsisse per binas nostras licteras in hunc modum; Petrus Dei gratia Rex Aragone etc. dilecto nostro regenti officium gubernationis Sardinee presenti et qui pro tempore fuerit vel eius locum tenenti salutem et dilectionem. Nuper vobis scripsisse seu subscripta mandata direxisse recolimus in hiis verbis Petrus, Dei gratia Rex Aragone etc. dilecto nostro regenti officium gubernationis Sardinee presenti et qui pro tempore fuerit vel eius locum tenenti salutem etc. Exponente nobis nobili et dilecto nostro Iacobo de Hericiis ambaxiatore comunis Pisarum percepimus, quod olim nobilis Raymundus de Cardona eiusdem ynsule gubernator seu eius assessor dedit in mandatis vicario qui tunc erat villarum et locorum que dictum comune in ipsa ynsula habet quod infra certum tempus deponerent in tabula numularia Petri Civadii Burgensis Castri Callari sextam partem omnium reddituum unius anni villarum et locorum ipsorum, pro subsidio guerre quam dominus Rex Alfonsus bone memorie genitor noster dicebatur habere cum nobilibus de Auria, tunc sibi rebellibus, et quia dictus vicarius se asserebat ad id non teneri prefatus gubernator fecit detineri eumdem, et inde promictere de solvendo administratori tunc reddituum et iurium regiorum ipsius ynsule infra certum tempus quingentas libras alfonsinorum de quibus dictus vicarius coactus exsolvit libras trecentas et residue libre ducente per bandum banconotis eius successorem in ipso officio fuerunt integre exsolute; et nihilominus ut fertur liberi dictarum villarum comunis ab equo receperunt in mandatis a gubernatore predicto ut ipsi ac ceteri homines ipsarum villarum irent cum eo ad partes Lugodorii occasione guerre jamdicte qui post plures protestactiones inde factas finaliter in certis penis pecunie se proinde redimere habuerunt; insuper ut asseritur Pucchius de Vaccha camerarius villarum ipsarum pro supradicto comuni per compulsam prelibati Gubernatoris et Arnaldi de Torrente iurisperiti eius assessoris habuit pretextu guerre prefacte exsolvere pro eodem comuni septingentas nonaginta libras monete jamdicte ad ractionem quadraginta librarum pro quolibet centenario omnium reddituum terrarum et villarum comunis predicti, fuerunt etiam per eosdem gubernatorem et assessorem compulsi ex causa premissa quinquaginta libras ab equo ipsarum villarum ad solvendum dicto administratori regio, quinque libras pro quolibet ipsorum, et ceteri populares ad solvendum quinquaginta solidos pro quolibet eorumdem, unde cum memoratus ambaxiator asserat premissa fuisse facta et attentata contra tenorem pactionum et conventionum pacis inter dominum regem Iacobum felicis recordationis avum nostrum et dictum dominum patrem nostrum inite, ac in dicti comunis prejudicium atque dampnum, et intentionis nostre non fuerit nec existat antefatum comune teneri ad contribuendum in subsidio alicuius guerre seu executionis iustitie, que facta fuerit aut deinceps fiat adversus quemquam subditum nostrum degentem in dicta ynsula, nisi duceret tot gentes extraneas secum quod invasione regni vel partis eiusdem visibiliter timeretur. Ideo ad ipsius ambaxiatoris humilem supplicactionem propterea nobis factam vobis dicimus et precipiendo mandamus, quatenus nisi dicta guerra fuerit pro defensione regni predicti, faciatis exsolvi eidem comuni vel eius procuratori totum id quod inde exactum fuisse repereritis causa predicta. Datum Barchinone septimo idus decembris anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo septimo. Nunc autem ante nostre magestatis presentiam constituti nobilis et dilectus consiliarius noster Iohannes de Hericiis decretorum doctor et Franciscus Merolla ambaxiatores honorabilis comunis Pisarum, ad nos ex subscriptis causis et aliis destinati, humili supplicactione mostraverunt, quod licet vobis vel aliquibus ex vobis preinserta mandata nostra fuerint presentata fueritisque cum instantia requisiti ut ea exequeremini cum effectu, vos tamen aut aliqui vestrum hoc facere contemptibiliter distulistis pariter et differtis de quo si ita sit non modicum admirantes, vobis et vestrum singulis sub incursu ire et indignactionis nostre precipimus et mandamus, quatenus omnia et singula in preinserta lictera nostra contenta iuxta sui originalis seriem pleniorem exequamini et effectualiter impleatis, et contra ea venire in aliquo non temptetis vel per alios permictatis quomodolibet attemptari, habendo vos taliter super hiis quod dictum comune aut districtuales ipsius ex hac causa de vobis iuste materiam conquerendi non assumant, alioquin pro culpa si quam commicteretis in premissis vos in personis et bonis acriter puniremus. Datum Valentie kalendas decembris anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo nono. Sane cum nunc per nobiles et dilectos nostros Iohannem de Hericiis consiliarium nostrum predictum et Iohannem Buzaccharini militem nuntios sive ambaxiatores per dictum comune pro hiis et aliis factis et negotiis ad nostram presentiam noviter destinatos coram nobis expositum fuit conquerendo, quod licet vobis mandata preinserta fuerint presentata illa improvide spernendo quamquam fueritis pluries instantissime requisiti ut ea exequeremini id facere minime curavistis ex quibus admiractionis causam merito assumpsimus vehementem; quod circa ad ipsorum nuntiorum supplicactionem humilem nobis factam vobis iterato dicimus et districte precipiendo mandamus sub pena nostre gratie et mercedis, quatenus mandata nostra preinserta compleatis, et exequamini omnibus dilactionibus et exceptionibus frivolis postpositis et semotis prout in ipsis licteris est vobis traditum in mandatis, nec contra in eis contenta veniatis vel venire aliquem permictatis, cum nobis plurimum displiceret, sic in hiis vos habere curando quod amodo pro parte dicti comunis non videamus aliquem ractione premissorum in nostri presentiam contra iustitiam conquerentem, nec propterea nos vobis opporteat scribere iterato; alias vos scire volumus quod contra vos pro inobedientia atque culpa si in ea fueritis rigide procedemus. Datum Valentie decima quarta die februarii anno a nactivitate Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo tertio; Ex auctoritate Regia. –