Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Repertorio informatizzato delle fonti documentarie e letterarie della Sardegna

Secolo XIV – LVI

Transazione di Pietro IV. re di Aragona col Pontefice Clemente VI. pel censo annuo da lui dovuto, e non pagato, alla Sedia Apostolica pel regno di Sardegna e di Corsica concedutogli in feudo da Papa Bonifazio VIII.

(1351, 24 settembre).

Dal Lunig., Cod. Ital. Diplomat. Tom. IV. col. 1393-94-95-96.

Sit cunctis notum, quod in mei notarii et testium subscriptorum praesentia serenissimus ac magnificus Princeps et Dominus Dominus Petrus Dei gratia Rex Aragonum, Valentiae, Majoricarum, Sardiniae et Corsicae, Comesque Barchinoniae, Rossilionis, et Ceritaniae attendens, ut dixit, quod super controversia exorta inter Dominum Papam ex una parte, et ipsum Dominum Regem ex altera, per nonnullos reverendos Dominos Cardinales, et quosdam de consilio Domini Regis praedicti de voluntate dicti Domini Papae et ipsius Domini Regis fuisse tractata et concordata capitula que sequuntur. Tangitur retenta deliberatione Domini nostri, quod Dominus Rex Aragonum, seu ambaxator suus eius nomine, et cum sufficienti mandato promittet quod non impediet nec impedire faciet, seu permittat in regno et terris sibi subditis iurisdictionem ecclesiasticam, ad ecclesiam de jure vel consuetudine pertinentem, quominus libere exerceatur ibidem per judices ecclesiaticos competentes, nec etiam collectores et officiales Domini Papae. Item quod dictus Rex, asserens quod illa, quae facta sunt contra collectorem in Perpiniano, non fuerunt facta in dicti Domini nostri vituperium seu contemptum, humiliter petet absolutionis beneficium, paratus recipere omnem poenitentiam imponendam eidem. De absolutione vero et poenitentia suorum officialium et familiarium fiet quod Dominus Papa duxerit ordinandum. Item quod Dominus noster ad necessitates regni et terrarum eiusdem Regis, praesertim Regni Sardiniae et Corsicae, quod ab Ecclesia Romana tenet in feudum, gratiose concedat, quod praelati per se, et subditis suis, ac etiam alii viri ecclesiastici dictorum regni et terrarum possint eidem Regi de aliquo temporali subsudio subvenire, et ratum habeant subsidium, si quod sibi per ipsos ad certum tempus iam factum est vel concessum. Item quod super censu pro praeterito tempore debito ratione dicti regni Sardiniae et Corsice concordatum asseritur a reverendo patre domino Tusculano; quam concordiam paratus erit Rex predictus, facto super hoc sufficienti procuratorio, inviolabiliter observare. Per praedicta autem non intendit Dominus noster, quod detrahatur juri suo, et Ecclesiae Romanae, seu Regis praedicti. Supplicatur autem pro parte dicti Regis, quod pro utilitate Ecclesiarum, et consolatione suorum fidelium,  qui propter defectum praelatorum absentium in spiritualibus incommoda innumerabilia et animarum pericula patiuntur, praelatos in Curia existentes dignetur sanctitas Domini nostri ad Ecclesias suas remittere, et eos cogere ad faciendum in dictis suis Ecclesiis residentiam personalem; quodque de praelaturis beneficiis Ecclesiasticis regni et terrarum suarum dignetur personis idoneis illarum partium, quod summe esset gratum regnicolis, provvidere.

Idcirco dictus Dominus de fide, industria, et legalitate venerabilis et religiosi fratris Hugonis, abbatis monasterii Rumpulli ordinis sancti Benedicti, nobilis viri Bernardi de Capraria, et Lupi de Gorrea camerarii minoris militum, Bernardi de Ulzimillis legum doctoris thesaurarii consiliariorum suorum plene confidens, tenore huius publici instrumenti sponte et de certa conscientia fecit, constituit, et ordinavit certos et indubitatos procuratores suos ac nuntios speciales dictos venerabilem abbatem, et nobilem Bernardi de Capraria, Lupum de Gorrea, et Bernardum de Ulzimillis, et quemlibet ipsorum in solidum, ita quod occupantis conditio potior non existat, ad promittendum pro ipso Domino Rege dicto Domino summo Pontifici, seu cui ipse voluerit, quod idem Dominus Rex non impediet, seu impediri faciet seu permittet in regno et terris sibi sub dictis jurisdictionem ecclesiasticam, ad Ecclesiam de jure seu consuetudine pertinentem, quominus (ut praetangitur) libere exerceatur ibidem per judices ecclesiasticos competentes, nec etiam collectores et officiales Domini summi Pontificis memorati: et etiam ad obtinendum a dicto Domino summo Pontifice, vel alio quocumque ab eo potestatem habente, de et super sententia excomunicationis, si quam dictus Dominus Rex aut officiales, vel gentes suae ratione eorum, quae facta fuerunt apud Perpinianum, contra Bertrandum de Alayano collectorem dicti Domini Papae, incurrerunt, absolutionis beneficium ad cautelam: et alias, et etiam ad obtinendum absolutionis beneficium ab ipso Domino Papa, vel alio ab eo potestatem habente, de et super sententia excomunicationis, quam dictus Dominus Rex praetextu cessatorum solutionum census seu tributi, quod Sanctae Ecclesiae annis singulis dare tenetur pro dicto Sardiniae et Corsicae regno incurrit: nec non ad impetrandum et obtinendum a dicto Domino Papa et sacro Collegio Cardinalium remissionem et gratiam eius, quod per ipsum Dominum Regem debetur ex tributo jam dicto, seu ex parte eiusdem, et etiam ad faciendum solutionem et solutiones dicti tributi, et pro solvendo eo, quod ad solvendum restat, ex eodem tributo, dictum Dominum Regem et eius bona efficaciter obligandum, et super eo parta, promissiones, obligationes faciendum, et recipiendum ab eodem Domino Papa, et quibusvis aliis, et ab ipso potestatem habentibus, super contentis in capitulis memoratis, et nihilominus ad supplicandum dicto Domino Papae, ut contenta in dictis capitulis cum efficacia exequantur, dando et concedendo eisdem, procuratoribus suis, et cuilibet ipsorum in solidum plenariam potestatem super praedictis omnibus et singulis, eorumdem promissiones, pacta, conventiones et obligationes faciendi et recipiendi, et inde firmandi et recipiendi publica instrumenta, et alia rescripta Papalia, et alias scripturas praedictas necessarias, seu etiam opportunas: et absolutionum beneficia obtinendi, et pro solutione dicti tributi seu partis eiusdem dictum Dominum Regem et eius bona obligandi: nec non jurandi in animam ipsius Domini Regis de parendo mandatis sanctae matris Ecclesiae, ac ipsius Domini Papae vel deputandi ab eo, et subeundi super praedictis et eorum singulis cuiuslibet alterius generis juramentum: nihilominus promittendi et jurandi in animam ipsius Regis, quod idem Dominus Rex satisfactionem et poenitentiam faciet et complebit, quas idem Dominus Papa vel deputandus ab eo ipsi Domino Regi duxerit imponendas: et omnia alia gerendi, faciendi et explicandi in et super praedictis, quae pro obtentu praedictorum et singulorum eorundem necessaria fuerint seu etiam opportuna, etiamsi talia essent, quae mandatum exigerent speciale. Et promisit idem Dominus rex se gratum et firmum perpetuo habiturum, quaecumque in praedictis et super praedicta per dictos procuratores suos, vel eorum quemlibet acta, gesta fuerint, seu etiam procurata, nullo tempore revocare. Et idem Dominus Rex huic instrumento publico suae Majestatis sigillum in pendenti jussit apponi in testimonium praemissorum. Actum et datum Gerundae, vigesima quarta die mensis septembris, anno a nativitate Domini MCCCLI Signum Petri Dei gratia Regis Aragonum, Valentiae, Majoricae, Sardiniae et Corsicae, comitisque Barchinionae, Rossilionis et Ceritaniae, qui haec concessit et firmavit.