Bolla del Pontefice Urbano V contro Pietro IV re di Aragona, il quale ricusava di pagare l’annuo censo convenuto nella infeudazione pel regno di Sardegna e di Corsica, acciò comparisca legittimamente in Roma avanti al Concistoro Pontificio, per ivi sentire la promulgazione della sentenza, che sarebbe pronunciata contro di lui, accompagnata da scomunica, e da interdetto.
(1364, 13 marzo).
Dal Lunig, Cod. Ital. Diplom. Tom. II. col. 1425-26-27-28.
Urbanus etc. ad futuram memoriam. Olim, cum in concessione per felicis recordationis Bonifacium Papam VIII. praedecessorem nostrum, clarae memoriae Iacobo Regi Sardiniae et Corsicae de regno Sardiniae et Corsicae, quod Romanae Ecclesiae juris, et proprietatis existit, cum omnibus juribus, et pertinentiis suis dicto Regi, et suis haeredibus, ex suo et ipsorum corporibus legitime descendentibus utriusque sexus, natis tunc, et etiam nascituris, in perpetuum feudum sub modo, forma, et tenore, conditionibus, et conventionibus in ejusdem praedecessoris literis declaratis, ab ipso praedecessore, suisque successoribus canonice intrantibus, et dicta Romana Ecclesia tenendam, gratiose facta, inter alia contineretur, quod tam ipse Rex, quam quilibet suorum haeredum in dicto regno pro ipso regno dicto praedecessori, et eidem Romanae Ecclesiae praestaret, seu praestare teneretur, prout idem Rex, et nonnulli sui in eodem regno successores praestiterunt ligium homagium, vassallagium plenum, et fidelitatis juramentum sub certa forma in ejusdem praedecessoris literis annotata: et quod ipse rex similia fidelitatem, vassallagium plenum, et homagium ligium, et juramentum renovaret, faceret, et praestaret unicuique Romano Pontifici, et dictae Ecclesiae, infra annum, a die, quo electus esset in Romanum Pontificem, computandum; et similia praestaret, et faceret, et similiter renovaret, et facere, praestare et renovare teneretur unusquisque heredum suorum in dicto regno unicuique Romano Pontifici, qui esset pro tempore, et ipsi Romanae Ecclesiae, secundum formam eandem, nomen Romani Pontificis, qui tunc esset, et suum proprium exprimendo: sed postquam ipse Rex, et haeredes sui in regno Sardiniae et Corsicae supradicto praestitissent, et fecissent personaliter juramentum, fidelitatem, et vassallagium, secundum praedictam formam, uni Romano Pontifici, non astringerentur personaliter praestare et facere, dummodo illa praestarent et facerent infra annum per idoneum, vel idoneos substitutos, ad hoc plenum mandatum habentes: et si plus placeret Romano Pontifici, vel Romanae Ecclesiae supradictis, juramentum, fidelitatem, vassallagium, et homagium praedicta praestarent et facerent ipse Rex, et haeredes sui, nomine Summi Pontificis et Romanae Ecclesiae, illi, vel illis, quae vel quos ad hoc specialiter ipse Romanus Pontifex, vel Sedes Apostolica deputaret: et pro eodem regno, tum dictus rex, quam quilibet suorum haeredum in regno Sardiniae, et Corsicae, pro ipso regno censum duorum millium marcharum argenti bonorum et legalium sterlingorum, ubicumque Romano Pontifici, qui esset pro tempore, vel eidem Ecclesiae, ubi ipsa esset, Sede vacante, recipienti pro futuro Summo Pontifice, et pro portione collegium ipsius Ecclesiae cardinalium contingente, in festo Beatorum Petri, et Pauli annis singulis integraliter pro dicto regno Sardiniae, et Corsicae persolverent; ad quem censum, ut praemittitur persolvendum tam idem Rex, quam quilibet haeredum suorum in dicto regno tenerentur, et essent adstricti: et quod si Rex idem, vel quicumque suorum in dicto regno haeredum in praefato statuto termino non solvissent integre (ut praemittitur) dictum censum, expectati per quatuor menses terminum ipsum immediate sequentes, de illo ad plenum non satisfacerent, eo ipso essent excomunicationis vinculo innodati: quod si secundo termino infra subsequentes quatuor alios menses eundem censum sine diminutione qualibet non persolverent, totum Regnum Sardiniae, et Corsicae esset ecclesiastico suppositum interdicto: si vero nec in tertio termino, nec infra alios quatuor menses proximos per plenam satisfactionem ejusdem census idem Rex, et sui haeredes sibi non ducerent consulendum, ita quod transactis eodem tertio termino, et quatuor proxime sequentibus mensibus non esset de hujusmodi censu primi termini ipsi Ecclesiae integre satisfactum, ab eodem regno Sardiniae et Corsicae ipso jure caderent ex toto, et regnum ipsum ad dictam Romanam Ecclesiam, ejusque dispositionem libere et expedite reverteretur: nihilominus pro singulis duobus millibus marcharum singulorum terminorum, si simili modo in eorum solutione cessarent, vel illa non solverent, idem Rex, aut quivis suorum haeredum in dicto regno Sardiniae, et Corsicae poenas similes incurrerent, salvis aliis poenis, processibus, et sententiis, quae vel qui de jure inferri, vel haberi, seu proferri possent per Romanum Pontificem, vel Sedem eandem specialiter in hoc casu.
Quam quidem concessionem, seu infeudationem sub hujusmodi forma, tenore, conditionibus, et conventionibus, ipsi Iacobus Rex, et sui in dicto regno successores acceptarunt, et ratas et acceptas etiam habuerunt, prout haec et alia in dicta praedecessoris ejus bulla, et etiam in praefati Iacobi et nonnullorum suorum successorum Regum Sardiniae et Corsicae, et specialiter magnifici principis Petri, Regis Aragonum illustris, qui eidem Regi Iacobo in dicto regno Sardiniae et Corsicae postremo successit, ipsorum aureis bullis munitis literis plenius continetur. Et cum idem Petrus Rex in solutione hujusmodi census annis quamplurimis cessavisset, felicis recordationis Innocentius Papa VI praedecessor noster, ejusdem Ecclesiae dispendiis occurrere, ac praefati Regis saluti et statui providere paterna solicitudine cupiens, super hoc fratrum suorum Sancta Romana Ecclesia cardinalium frequenti querela pulsatus, per diversas solennes personas, ac per Apostolicas literas Regem ipsum salutaribus monitis excitavit, et hortatus fuit benevole morte patris, attente rogans eundem, ut ipse considerans pericula gravia, quibus propter non solutum censum hujusmodi subjacebat, et attendens provvide, quam benigne ipse praedecessor secum egisset, cum de militari servitio in quo etiam eidem Ecclesiae pro dicto regno tenebatur, multo tempore expectando, eisdem periculis per debitam solutionem occurreret, ac commissam in ipsa solutione dicti census moram satisfactione celeri compensaret; ita quod incumbenti circa hoc sibi debito reali exhibitione soluto, idem praedecessor (suadente justitia) aliud contra Regem eundem non compelleretur in hac parte remedium adhibere. Sed idem Rex exhortationes et preces praefati Innocentii praedecessoris obaudiens, post primum annum pontificatus dicti Innocentii praedecessoris de censu praefato quidquam solvere non curavit. Postremo vero, praefato Innocentio praedecessore, sicut domino placuit, viam universae carnis ingresso, cum Nos, divina favente clementia, ad apicem summi apostolatus assumpti, memoratum Petrum Regem de solutione dicti census expectavissemus de benignitate paterna, ipseque patientiam et benignitatem dictae Sedis in augmentum suae convertens duritiae, quam debuerat emollire, nihil de dicto censu solvisset, nec etiam Nobis infra primum annum nostri pontificatus, nec etiam postea fidelitatis juramentum per se, vel alium praestitisset, nec fecisset homagium praelibata (propter quod, quod jam fluxissent decem anni a tempore ultimae solutionis dicti census, factae Innocentio praedecessori praefato secundum praemissa, ipse Petrus Rex dictam sententiam excomunicationis, dudum per eum Bonifacium praedecessorem in concessione dicti regni in Regem Sardiniae et Corsicae, qui esset pro tempore, si in terminis ad hoc ordinatis dictum censum non solvant, ut praemittitur, promulgatam incurrerat, et totum regnum praedictum erat ecclesiastico suppositum interdicto: et idem Rex a dicto regno ex toto ceciderat, illudque ad dictam Romanam Ecclesiam, et ejus dispositionem integre et libere reversum erat), Nos attendentes, quod, quanto Apostolica Sedes praefato Petro Regi se reddidit proniorem ad gratiam, tanto eum (quod displicenter referimus) reperimus ad solutionem dicti sui debiti tardiorem, cum de culpa dicti Petri Regis commissa in hujusmodi negligentia non factae solutionis dicti census appareat manifeste; hac praelatorum et aliorum fidelium in publico concistorio, praesente multitudine copiosa, praefatum Regem auctoritate apostolica praesentium tenore perentorie citamus per hoc publicae citationis edictum, cujusmodi citandi modum ex certis rationalibus causis eligimus, ut tertia decima die mensis maji proxime futuri, si consistorium erit, alioquin prima die consistoriali, ex tunc proxime sequenti, hora consistorii, quam sibi pro peremptorio termino assignamus, compareat legitime coram Nobis auditurus declarationem nostram super incursione dictarum sententiarum excomunicationis in ejus personam et interdicti in praefatum regnum Sardiniae, et Corsicae, ac super amissione dicti regni, et reversione ipsius ad Romanam Ecclesiam praelibatam, et ad liberam et expeditam dispositionem ipsius, per Nos (auctore Domino), prout de jure fuerit, faciendam; aperte praedicentes eidem, quod sive compareat, sive non compareat in termino memorato, Nos contra ipsum ad declarationem hujusmodi faciendam, vel alias, prout justum fuerit, et Nobis videbitur expediens, procedemus, ipsius Petri Regis absentia seu contumacia non obstante etc. Datum et actum Avinioni in palatio Apostolico III. idii martii anno II.