Li suddetti procuratori del re di Aragona, e del Doge di Genova fanno compromesso per la definizione delle loro questioni, quelle comprese che riguardano la Sardegna, ed eleggono arbitro il marchese Giovanni di Monferrato.

(1359, 9 aprile).

Dai Regj Archivj di Corte di Torino, Documenti Genovesi, Serie 1.^a, Num. XI.

In nomine Domini amen. Anno nativitatis eiusdem millesimo tercentesimo quinquagesimo nono indictione duodecima die nono mensis aprilis actum in civitate Astensi in palacio sive domo habitationis illustris Principis et magniffici domini, domini Iohannis marchionis Montisferrati imperialis vicarii etc. – Presente illustrissima domina, domina Elisabeth infantissa Maioricarum, et consorte prefati domini marchionis, ac presentibus testibus ad hec vocatis et rogatis reverendo in Christo patre, domino fratre Egidio Dei et Apostolice sedis gratia episcopo vicentino et comite, domino Francisco de Summo legum doctore, vicario dicti domini marchionis, Petro de Carrega de Villa Acrimontis, diocesis urgellensis regni Aragonae, et Georgio Oddoardi de Clavaro cive ianuense notario et cancellario domini ducis et comunis Ianue. Quorum presentia nobilis dominus Francischus de Perilionibus miles consiliarius et camerlengus, ac procurator certus et specialis, et procuratorio nomine serenissimi principis et domini, domini Petri Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum etc. prout de eius procuratione, baylia, et auctoritate sibi super infrascriptis a prefato domino rege concessis et tam specialiter quam generaliter attributis constat publico instrumento condito et confecto, ac roborato signo et juramento domini regis predicti sub signo et nomine Bernardi de Bonastre prefati domini regis scriptoris secretarii eiusque autoritate notarii pubblici sub anno Domini millesimo tercentesimo quinquagesimo nono XXV.^a die decembris ex una et pro una parte, et quod quidem instrumentum procure dicti domini Francisci de Perilionibus munitum et roboratum eatenus bulle sive sigillo pendenti prefati domini regis, que quidem bulla, sive sigillum sculpita erant et sunt in cera rubea, et in una parte forme dicte bulle sive sigilli cere rubee sculpitus erat et est equus cum persona regali super eo tenens cimerium in capite, ensem in manu dextera, et clipeum in sinistra, et circha formam dicte bulle hec verba, Petrus Dei gratia Rex Aragonensis, Valencie Maioricarum Sardinie et Corsice, comesque Barchilonie, Rosilionis et Ceritanie. In alia vero parte dicte bulle sculpita erat sive formata ymago regalis, tenens in capite coronam regalem in manu dextera sceptrum, sive virgam regalem, in sinistra pomum cum cruce duplici, sedens super regali solio, et tenens sub quolibet pede formam duorum leonum. In circuitu vero dicte bulle: et in ista parte scripta erant hec verba: diligite justiciam qui judicatis terram, et oculi vestri videant equitatem. Et circumspectus vir dominus Leonardus de Montaldo jurisperitus civis januensis sindicus, actor, procurator, ambaxator, et nuncius specialis magniffici et excelsi domini, domini Symonis Bucanigre Dei gratia ducis ianuensis et populi defensoris specialiter et solepniter constitutus ad infrascripta omnia et singula peragenda per ipsum dominum ducem in presencia consensu et voluntate infrascriptorum ancianorum seu consilii et officialium officii guerre, nec non per ipsos ancianos, et officiales guerre autoritate et decreto dicti domini ducis, et quorum ancianorum qui ad hec interfuere, nomina sunt hec: Manuel de Casina prior, Iacobus Carpanetus, dominus Petrus de Casteliono jurisperitus, Iacobus de Francischis, Iacobus de Ulmo, Nicolaus Salicetus, Lanfranchus Drizacorne, Nicolaus Oddonis, Antonius de Compagnono Raphael Thome, officialium vero guerre nomina hec sunt: Georgius Capellus prior, Lanzalotus de Castro, Bartholomeus Rubeus, Anthonius de Struppa. Sindacario, procuratorio, actorio, et ambaxatorio nomine prefatorum dominorum ducis ancianorum et officialium guerre et nomine et vice comunis Ianue, et pro ipso comuni ac omnium et singulorum januensium, et qui pro januensibus in quacumque mundi parte se tractant et reputant, nec non nomine et vice quarumcumque civitatum terrarum et locorum ipsi comuni Ianue in quacumque mondi parte suppositorum seu conventionatorum cum ipso comuni nec non etiam quorumcumque comitum marchionum baronum seu etiam dominorum feudatariorum vassallorum seu etiam convencionatorum ipsius comunis seu cum ipso comuni, ac quorumcumque valitorum coadiutorum adherentium et sequacium ipsius comunis. De cuius domini Leonardi sindicatu procuratorio, potestate et baylia per prefatum dominum ducem in presentia consensu et voluntate dictorum dominorum ancianorum seu  conscilii, et officialium officii guerre, nec non per prefatos ancianos et officiales guerre autoritate et decreto dicti domini ducis factis concessis datis et tam specialiter quam generaliter atque universaliter, eidem domino Leonardo sindico et procuratori predicto, constat publico instrumento recepto abreviato et in publicam formam redacto per Georgium Oddoardi de Clavaro imperiali autoritate notarium et cancellarium prefati magniffici domini ducis et comunis Ianue sub hoc eodem anno indictione undecima secundum cursum Ianue die vigessima secunda marcii inter terciam et nonam ex parte altera. Considerantes procuratoriis actoriis et sindicariis nominibus antedictis, guerarum vigencium, et que tam diu inter dictas partes viguerunt detestanda pericula, et abhorrendas ipsarum guerrarum operationes et actus, quorum et quarum occasione ulterius sequi possent captivitates, cedes, incendia, adulteria, furta, rapine et alia inopinata pericula, et scandala infinita que si procederent impossibilia forent aliquam humanorum operationem deleri, cupientesque secuta scandala, dapna et oprobria dignis compensationibus, operibus, et actibus abolere, futuraque Christo primo evitare, ipsi dominus Franciscus de Perilionibus et dominus Leonardus de Montaldo predicti sindicariis, actoriis, procuratoriis, et ambaxatoriis nominibus quibus supra ex certa eorum et cuiuslibet eorum scientia nulloque errore dolo fraude vi vel metu ducti sed sponte et consulto, ex vigore et auctoritate baylarum auctoritatum et potestatum eisdem et cuilibet ipsorum ut dictum est superius concessarum, et omni jure, modo, et forma quibus melius potuerint. Compromisserunt et compromissum fecerunt in illustrem et magnifficum principem dominum Iohannem marchionem Montisferrati imperialem vicarium supradictum ibidem presentem et ipsum compromissum sponte suscipientem tamquam in ipsarum, et cuilibet earum parcium arbitrum arbitratorem, arbitramentatorem amicabilem compositorem et comunem amicum per ipsos jam dictos sindicos et procuratores etc. electum et assumptum de omnibus et singulis guerris discordiis rancuris invasionibus occupationibus captionibus incendiis dapnis magnis sive minimis causis sive questionibus quibuscumque cuiuscumque conditionis existant et quocumque nomine censeantur inter ipsas partes motis vel ortis seu vertentibus, et que movi oriri seu verti possent quovis modo de iure vel de facto et de omni et toto eo ac omnibus et singulis que una pars ab altera aut altera ab altera petere exigere vel requirere posset verbo vel facto de jure vel de facto seu alio quovis modo. Tali modo et forma factum est dictum compromissum in prefatum illustrem principem dominum Iohannem marchionem predictum quod ipse possit et valeat dicere sententiare pronunciare arbitrari arbitramentari precipere diffinire adiudicare absolvere condepnare et amicabiliter tam super pace indicenda et firmanda et treguis indicendis et firmandis quam etiam super quibuscumque causis cassibus et articulis tam supranominatis quam non nominatis componere, cum omnibus obligationibus tam realibus quam personalibus et mixtis fiendis per dictas partes pro observacione pacis pronunciande per prefatum dominum arbitrum que obligationes prestentur tam in presentia domini pape quam etiam in manibus prefati domini marchionis sicut ipsas obligationes tam coniunctim quam divisim prefatus dominus marchio duxerit ordinandas, ac de quibuscumque civitatibus terris locis bonis et rebus quibuscumque suppositis vel existentibus sub dominio seu ad obedientiam dicti domini regis seu dicte civitatis Ianue seu civium vassallorum vel subditorum ipsorum dominorum regis, ducis, et comunis Ianue, tam in Sardinia et Corsica quam in quacumque alia mondi parte, dare tradere donare tribuere adiudicare ipsis partibus et cuilibet seu alteri earum, et quibuscumque, seu cuicumque subdito vel subditis ipsarum parcium et cuiuslibet seu alterius earum prout et sicut ipsi domino marchioni arbitro, et arbitratori etc. placuerit et voluerit ad eius liberam voluntatem, de jure tantum, de concordia tunc et de jure et de concordia alte et basse prout ei placebit omnibus diebus feriatis et non feriatis petitione sine libello oblato et non oblato, lite contestata et non contestata, juribus parcium vissis, et non vissis, citatis partibus et non citatis, una citata et altera non citata, presentibus partibus et absentibus, una parte et altera absente, sedendo et stando, in scriptis et sine scriptis, juris ordine servato et non servato, ad ipsius domini marchionis meram absolutam et liberam voluntatem. Dantes et concedentes dicti sindici et procuratores et quilibet eorum sindicariis et procuratoriis nominibus quibus supra dicto domino marchioni arbitro et arbitratori etc. plenam liberam et generalem bayliam, et plenum liberum et generale arbitrium, ac speciale si et ubi speciale requireretur vel opus esset in predictis et circha predicta et quodlibet predictorum, et ab eis et quolibet eorum dependentibus emergentibus et connexis promitentes dictus dominus Franciscus de Perilionibus procuratorio nomine quo supra pro una parte et dictus dominus Leonardus sindicario et procuratorio nomine quorum supra pro alia parte sibi ad invicem silicet una pars alteri et altera alteri, Et mihi Stibioto Stibio notario infrascripto tamquam publice persone stipulanti et recipienti nomine et vice omnium et singulorum quorum interest intererit, seu interesse poterit et posset quovis modo, perpetuo habere tenere grata rata et firma, ac atendere et observare et effectualiter omni causa excusatione ot exceptione tam juris quam facti remota penitus adimplere omnia et singula que dicentur sentenciabuntur pronunciabuntur adiudicabuntur arbitrabuntur precipientur diffinientur absolventur condempnabuntur dabuntur tradentur donabuntur vel amicabiliter componentur inter dictas partes vel aliquas alias personas quas predicta vel aliquod predictorum possent tangere quovis modo, et nullo tempore contrafacere vel venire aliqua ratione vel causa de jure vel de facto si etiam de jure convenire possent vel posset. Hoc acto specialiter et expresse inter dictas partes silicet inter dictum dominum Franciscum procuratorem et procuratorio nomine dicti domini regis ex una et pro una parte et dictum dominum Leonardum procuratorem et procuratorio ac sindicum et sindicario nominibus supradictis ex altera et pro altera parte, quod predicti dominus rex vel dictus dominus dux, seu comune Ianue aut ipsi sindici et procuratores seu alter eorum seu aliqua alia persona de mondo non petent nec possint petere redduci ad arbitrium boni viri in toto vel in parte ea vel aliquod eorum que dicentur sententiabuntur pronunciabuntur arbitramentabuntur precipientur diffinientur adiudicabuntur absolventur condepnabuntur amicabiliter componentur dabuntur tradentur et donabuntur per dictum dominum arbitrum arbitramentatorem etc. inter dictas partes seu aliquas personas, quas predicta vel aliqua predictorum tangere possent vel ad eas modo aliquo pertinere, et quod sentenciam vel sententias inde ferendam vel ferendas, sive diffinitiva sive interlocutoria vel cuiuscumque conditionis sit non dicent nullam vel nullas esse, nec ab ea vel ab eis appellabunt vel cognitionem postulabunt, quovis modo, nec dicere vel postulare possint. Et si de facto per dictas partes vel earum alteram recurretur, seu recurri continget, ad arbitrium boni viri quidquid vigore ipsius recursus vel actionis ad hoc sibi competentis consequi possent vel habere, vel etiam exigere illud totum et omnem actionem eidem competentem et competituram ad promissa et spem etiam future actionis de presenti, pars quam de facto recurrere contingerit parti obedienti et obtemperanti, remissit, cessit, et etiam diffinivit quictavit et absolvit. Et donatione pura et simplici inter vivos sibi adinvicem dicte partes compromitentes nominibus quibus supra eo cassu dederunt cesserunt, et remisserunt et etaim quictarunt; sub pena florenorum centum milium boni auri et justi ponderis que pena tociens comittatur et exigi possit cum effectu quociens in predictis vel aliquo predictorum seu in dependentibus vel emergentibus ab eisdem fuerit modo aliquo contrafactum, et pena soluta vel non nichilominus rata et firma maneant et attendi et observari debeant omnia et singula dicta sententiata pronunciata arbitramentata precepta diffinita adiudicata absoluta condepnata data tradita et donata per dictum dominum arbitrum arbitratorem arbitramentatorem etc. que pena solvatur et solvi debeat incontinenti ipso facto sine aliqua exceptione oppositione vel excusatione per partem non observantem, et observare nolentem, cuius pene medietas sit partis observantis et observare volentis, et alia medietas sit dicti domini marchionis arbitri et arbitratoris predicti; Et durat presens compromissum ipsumque durare voluerunt dicte partes silicet dictus dominus Franciscus de Perilionibus procuratorio nomine dicti domini regis pro una parte et dictus dominus Leonardus sindicus et procurator sindicario et procuratorio nomine dictorum dominorum ducis, ancianorum et officialium guerre et comunis Ianue pro alia parte usque ad duos annos proxime venturos; dantes et concedentes eidem domino marchioni arbitro supradicto ibidem presenti et recipienti plenam et liberam potestatem arbitrium et bayliam ipsum compromissum prorogandi semel tantum ad illum terminum qui ei videbitur et placuerit et quem voluerit, ac etiam declarandi corrigendi et interpretandi semel et pluries prout ei videbitur et quumcumque voluerit, omnia et singula, et omne id quod et que fuerint per eum dicta sententiata pronunciata arbitramentata precepta diffinita adiudicata absoluta condepnata data tradita donata seu amicabiliter composita, et tam universaliter quam etiam singulariter vel divisim, et tam presentibus partibus quam absentibus, citatis quam non citatis ac tam de facto quam de jure. Pro quibus omnibus et singulis sic firmiter atendendis et observandis dictus dominus Franciscus procurator et procuratorio nomine dicti domini regis pro una parte, et dictus dominus Leonardus sindicus et sindicario nomine quorum supra pro alia parte sibi adinvicem silicet una pars alteri, et altera alteri, et mihi predicto notario ut supra stipulanti et recipienti pignori obligaverunt omnia et singula bona tam mobilia quam immobilia et tam habita quam habenda dictorum domini regis Aragonum etc. et dictorum dominorum ducis ancianorum officialium guerre et comunis Ianue; Omologantes laudantes ratifficantes et aprobantes ex nunc prout ex tunc ea omnia et singula que dicentur sententiabuntur pronunciabuntur arbitramentabuntur precipientur diffinientur adiudicabuntur absolventur condepnabuntur dabuntur tradentur donabuntur seu amicabiliter componentur inter dictas partes per dictum dominum marchionem arbitrum supradictum; ac renunciantes consulto et ex certa scientia sindicario et procuratorio nomine quorum supra exceptioni doli mali in factum conditioni, sine causa et ex injusta causa cuilibet errori lesioni deceptioni et fraudi omnique exceptioni defensioni et juri ac omnibus et singulis privilegiis rescriptis et gratiis tam papalibus quam imperialibus et tam factis quam faciendis, quibus omnibus et singulis privilegiis graciis et rescriptis, et aliis quibuscumque juribus et legibus et decretalibus quibus mediantibus contra predicta vel aliquod predictorum modo aliquo fieri posset vel venire; Sic expresse et solepniter intelligatur renunciatum fore quemadmodum si in ista renunciatione de eis et eorum quolibet specialis mencio facta foret; Et insuper dicti dominus Franciscus de Perilionibus et dominus Leonardus sindicus et procurator predicti in animas omnium eorum et singulorum quorum procuratores et sindici sunt juraverunt corporaliter ad sancta Dei evangelia tactis scripturis omnia et singula suprascripta perpetuo habere et tenere rata grata et firma ac atendere et inviolabiliter observare et nullo tempore contra facere vel venire aliqua ratione vel causa de jure vel de facto, etiam si de jure contravenire possent, voluerunt etiam dicte partes, quod si ambe vel aliqua earum ad corroborationem presentis compromissi et contentorum in eodem voluerint processu temporis et quando et quociens eis placuerit addere quod sit eis licitum semel vel pluries etiam si per me subscriptum notarium unum vel plura publica instrumenta essent facta ac in mondum reddacta, fiat tamen semper substantia non mutata. Et de predictis dictus dominus marchio arbiter et arbitrator predictus, dictique dominus Franciscus et dominus Leonardus et quilibet eorum, nominibus quibus supra preceperunt per me Stibiotum Stibium notarium infrascriptum fieri plura publica instrumenta, prout melius fieri, et dicturi poterunt ad dictatum unius et plurium sapientum.

Et ego Stibiotus Stibius publicus imperiali autoritate notarius et canzellarius prefati domini marchionis omnibus et singulis suprascriptis vocatus et rogatus interfui, et dictum instrumentum compromissi recepi et in meo protocollo scripsi et abreviavi et in presentem publicam formam reddegi, et ideo me subscripsi et signum meum apossui consuetum in testimonium omnium premissorum.