Il Capitolo di S. Lorenzo di Genova concede in locazione per anni dieci a Giacopo Alberico di Giovanni tutti i beni stabiliti, mobili e semoventi della Chiesa di S. Giovanni di Arsemine in Sardegna, e impone al conduttore varie obbligazioni per la conservazione di detti beni, e pel servizio di detta Chiesa.
(1298, 5 decembre).
Dagli Archivi della Cattedrale di s. Lorenzo di Genova, Lib. A.
Locatio bonorum in Sardinea.
In nomine Domini. Amen. Nos Stephanus Praepositus, Ioannes de Bagnaria Archidiaconus, Teodosius Magiscola, seu magister scolarum, Opizo de Salvaticis, Ioannes Cardinalis, Bartholommaeus de Flisco, Iacobus de Cocurno, Ioannes de Parma canonici ecclesiae sancti Laurentii ianuensis nomine dictae ecclesiae, et capituli ipsius nunc soli in dicta ecclesia residentes. Locamus, et concedimus tibi Iacobo Alberico filio emancipato Ioannis Alberici, et de qua emancipatione constat per publicum instrumentum manu… a festo Nativitatis Domini proxime venturo usque ad annos decem, tunc proxime completos administrationem, et regimen, et iura servorum, ancillarum, curiarum, domorum, et terrarum cultarum, et incultarum, animalium, et omnium iurium, et possessionum, quae et quas dicta ecclesia s. Laurentii, sive ecclesia s. Ioannis de Arsemina habet, tenet, et possidet, vel alius pro ea, sive ipsius nomine, in iudicatu Calaritano, et demum ubicumque in tota Sardinea, exceptis XX denariorum ianuinorum, quos debet dare predictae ecclesiae Ianuensi iudex Arboreae, ita tamen quod tenearis ecclesiam s. Ioannis de Arsemina tuis expensis facere serviri per illum sacerdotem dictae ecclesiae s. Laurentii, si quem ad partes illas capitulum dictae ecclesiae voluerit destinare, vel per alium convenientem sacerdotem, si dictum capitulum ad partes non curaverit sacerdotem aliquem destinare, et ipsam ecclesiam tenere ornatam, et tenere debeas paramenta, lumina et alia ornamenta ad servitium ipsius ecclesiae pertinentia, quae ibi sunt, et erunt infra tempus locationis praedictae. Propterea tenearis, et debeas salvare, custodire, et augmentare bona fide, et sine fraude servos, ancillas, curias, domos, terras, possessiones, animalia, et omnia quae praedicta ecclesia s. Laurentii, seu ecclesia s. Ioannis de Arsemina habet in iudicatu Calaritano, et ubicumque in tota Sardinea, atque per te nomine ipsius capituli, durante dicta locatione, fuerit acquisita. Quae omnia teneas, et possideas; et fructus, et foetus, et proventus ex ipsis habeas, et percipias, et iurisdictionem nomine dictae ecclesiae, quam habet dictum capitulum seu ecclesia ianuensis in partibus Sardineae ubicumque similiter custodies, et salvabis, tenebis, et exercebis, et praedicta facies usque ad finitum tempus praesentis locationis. Liceat tibi quoque nomine praedictae ecclesiae et capituli ianuensis fructus, proventus, bona mobilia, et immobilia, iura, et actiones quaecumque sint pertinentia ad dictam ecclesiam s. Laurentii, vel s. Ioannis de Arsemina in partibus Sardineae a quocumque detentore vel possessore petere in iudicio, et extra sub quocumque iudice ecclesiastico, vel civili, ita tamen quod servos, ancillas, terras, possessiones, iura, et actiones non vendas, vel vendere possis aliquem ipsorum, vel ipsarum, nec patiaris vendi, distrahi, permutari, vel alienari, seu quocumque alio contractu ab eis vel a dicto capitulo, seu a dicta ecclesia s. Laurentii, sive s. Ioannis de Arsemina abdicari, praeter quod fructus possis vendere, et de ipsis voluntatem tuam facere, et cum integritate finito tempore dictae locationis, dictas terras, et possessiones, servos, et ancillas, animalia, et iura, et capitale scilicet, quod inveneris, et recuperare poteris pro dicta ecclesia ianuensi, seu ipsi ecclesiae, et capitulo ianuensi, seu nuncio ipsius capituli habenti de hoc plenum mandatum ab omni onere debitorum factorum a te, sive occasione tua liberabis, et absolves, consignabis, et restitues sine controversia, et turbatione aliqua, nec a servis, nec ancillis dictae ecclesiae ianuensis, quos habet in praedicto iudicatu Calaritano, vel in Sardinea, ubicumque extorsionem facies, nec eos angariabis, nisi secundum quod consuetum est. Boves, vaccas, pecudes, et alia animalia, capitale scilicet, ut dictum est, ad dictam ecclesiam s. Laurentii ianuensis, vel ad ecclesiam s. Ioannis de Arsemina pertinentes, et pertinentia non vendas, nec alienabis, nisi secundum consuetudinem Sardineae. Item cum fuerint sterilia, et inhabilia ad laborandum, et tunc de eorum pretio alia animalia emere, vel alias in ecclesia s. Laurentii, vel s. Ioannis de Arsemina utilitatem convertere. Possessiones autem servos, et ancillas, bona, iura s. Laurentii, et s. Ioannis de Arsemina bona fide in tota Sardinea, ubicumque poteris inquires, et inquiri facies, et ad ecclesiam capituli ianuensis, et ecclesiae s. Ioannis de Arsemina utilitatem pro posse attrahas, petes, recuperabis, et vindicabis, manutenebis etiam et defendes a quocumque clerico, et laico, et quemcumque clericum, et laicum, remotis odio, gratia, et favore, ita quod foetus, fructus, et proventus eorum tui sint usque ad finitum tempus locationis praedictae. Proprietas autem sit, et esse debeat dictae ecclesiae inauensis, et s. Ioannis de Arsemina, et eiusdem ecclesiae ianuensi, seu nuncio, vel nunciis dictae ecclesiae ianuensis habentibus de hoc mandatum, quae finito tempore dictae locationis per te fuerint recuperata dictae ecclesiae s. Laurentii, vel nuncio ipsius habenti de hoc mandatum consignabis, et dabis finito tempore dictae locationis, nisi forte aliqua seu aliquis ex praedictis morte fatali morerentur, seu etiam casu fortuito perderentur, de qua morte, et perditione detur tibi fides per sacramentum tuum cum publica forma. Insuper nomine dictae ecclesiae ianuensis et s. Ioannis de Arsemina promittimus et convenimus tibi quod praedictam locationem, et omnia et singula praedicta dictae ecclesiae s. Laurentii, et ipsius ecclesiae capitulum, sicut supra per omnia dictum est, ratam, et firmam, et illibatam, et rata et firma per omnia, et singula, sicut supra dictum est, habebimus, et observabimus, et quod non diminuemus vel auferemus tibi usque ad finitum tempus dictae locationis, nec etiam pensionem augere dicta locatione durante, alioquin poenam librarum centum ianuinorum nomine dictae ecclesiae ianuensis, tibi stipulanti dare, vel solvere promittimus. Firmis nihilominus, et ratis manentibus praedictis, et prohinde omnia bona dictae ecclesiae tibi pignori obligamus. Et versa vice ego dictus Iacobus Albericus promitto, et convenio vobis dictis Praeposito, et Capitulo, Canonicis recipientibus nomine, et vice dictae ecclesiae dare et solvere, dari, et solvi facere praedictae ecclesiae vel sindico ipsius pro dicta ecclesia, et capitulo, aut massariis ipsius ecclesiae usque ad finitum tempus dictae locationis, singulis annis in festo Nativitatis libras decem ianuinorum, scilicet libras decem, ut dictum est durante guerra inter comune Ianuae, et comune Pisarum, et a tempore, quo erit pax inter dicta communia libras quindecim, et ad rationem de libris quindecim ianuinorum singulis annis in dicto festo, pro pensione dictorum omnium mihi locatorum et concessorum a vobis, ut dictum est, et terras, et possessiones cultas, et incultas, domos, curias, servos, et ancillas, animalia, et omnia alia iura, et bona mihi locata, et concessa a vobis, ut dictum est, ab omni debito a me, vel mea occasione, vel facto solvere, et de meo proprio liberare. Item promitto vobis recipientibus nomine dictae ecclesiae ianuensis, ut dictum est, quod omnes domos, curias, terras, possessiones cultas, vel incultas, servos, ancillas, iura, et demum quaecumque animalia, qui, et quae ad dictam ecclesiam ianuensem aut ecclesiam s. Ioannis de Arsemina pertinent, praeter foetus, et fructus animalium, et possessionum, servorum et ancillarum, reditus, et proventus, vel in futurum pertinebunt, finito tempore dictae locationis, et omnia pertinentia ad possessiones mihi locatas, et post diem locationis acquisita cum omni integritate restituam. Alioquin damna, et expensas, super quibus simplici verbo massarii, sindaco, vel procuratori dictae ecclesiae ianuensis sine iuramento, et testibus credatur, vobis restituere promitto. Item promitto vobis praedictas terras, curias, domos, et pessessiones meliorare, non deteriorare, et praedicta animalia, vel aliqua, vel aliquam ex terris, curiis, domibus, possessionibus, servis, et ancillis, et animalibus, nisi sint inservilia, et inhabilia ad laborandum, durante dicta locatione non vendere, vel aliquo alienationis titulo in alium, nisi ut praedictum est, transferre, sed ipsa custodire, et facere custodiri, et restituere, et restitui facere etiam, et consignare finito termino sine aliqua diminutione, ut dictum est, et dictam s. Ioannis de Arsemina facere serviri per unum sacerdotem, per vos, sive capitulum ecclesiae ianuensis ad dictas partes missum, vel constitutum meis expensis, ut dictum est, et ipsam ecclesiam ornatam habere, et tenere in dicto termino sicut supra dictum est. Promitto vobis nuncium dicti capituli, quem ad dictam ecclesiam s. Ioannis mittetis, ad praesens, vel quando infra tempus dictae locationis mittetis pro consignandis mihi rebus praedictis, vel etiam ipsis recipiendis procurare et expensas ei facere convenienter in eundo, stando, et redeundo dum tamen moram occasione talium faciat condecentem. Item promitto vobis non facere locationem vel concessionem de praedictis, vel aliquo ex eis alicui, nec associare in dicta locatione aliquam personam sive licentia dicti capituli, nisi fratres meos. Et singula praedictorum in aliquo non venire et finita dicta locatione de terris dictae ecclesiae, servis, ancillis, animalibus, factis, et negotiis ubicumque in Sardinea plenam rationem et restitutionem, et certitudinem reddere, et restituere etiam, et consignare vobis, vel procuratori legitimo dicti capituli. Alioquin si in aliquo contra fecero, et quoties poenam librarum centum ianuinorum vobis stipulantibus nomine dictae ecclesiae ianuensis, ut dictum est, dare, et solvere promitto. Firmis nihilominus manentibus supradictis, et nihilominus eodem a iure dictae locationis, et concessionis praedictorum, et pro pena praedictis omnibus observandis omnia bona mea habita, et habenda vobis pignori obligo. Renuncians omni iuri legibus, constitutionibus, exceptionibus, auxilii defensionibus, quibus a praedictis, vel aliquo praedictorum tueri me possem, et iuvari, et liberari, et insuper ad sancta Dei evangelia iuro tactis sanctis scripturis, sive libro tacto, praedicta omnia et singula attendere, et observare, sine omni malitia, et fraude; et facere inventarium de omnibus rebus et bonis praedictis a die qua in Sardineam applicuero, usque ad tres menses nunc proxime venturos, et ipsum inventarium in scriptis pubblicis, et in quo per ordinem sine omni fraude, et diminutione mentio fiet de omnibus supradictis vobis, vel sindaco, vel dicto nuncio dicti capituli ianuensis dare sive transmittere. Insuper ego Vegnutus de Montebruno tabernarius de s. Georgio de praedictis omnibus, et singulis supradictis, pro dicto Iacobo Alberico versus vos dictum praepositum, et canonicos nomine dictae ecclesiae, et capituli ianuensis recipiente solemniter intercedo, et me, et mea principaliter obligo sub praedicta poena, firmis manentibus supradictis, et obligatio bonorum meorum, renuncians iuri de principali et fideiussoribus, et omni iure.
Actum Ianuae in claustro dictae ecclesiae ianuensis in camera domini Teodosii magistri scolarum ecclesiae ianuensis praedictae. Anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo octavo, indictione XI. die V. decembris inter primam et tertiam. Testes Nicolas archipresbiter Rechi, Albertus capellanus ecclesiae ianuensis, Stephanus de Lavania notarius, et Luxiardus porterius s. Laurentii: hoc autem est pro dicta ecclesia ianuensi.
Ego Ambrosius de Rapallo rogatus scripsi.